alegoria

alegoria

[gr. allēgoría < allēgoreín ‘mówić w przenośni’, ‘obrazowo’],

lit., szt. plast. w literaturze motyw lub zespół motywów, który poza znaczeniem dosłownym i bezpośrednio przedstawionym ma ukryte znaczenie dodatkowe, pozostawione domyślności czytelnika lub wyjaśnione przez autora;

znaczenie to, zwane alegorycznym, jest połączone ze znaczeniem dosłownym zwykle w sposób umowny, mający oparcie w tradycji literackiej, kulturalnej, religijnej; sens alegorii jest sciśle określony i ustalony konwencjonalnie (w przeciwieństwie do symbolu); alegoria jako zasada kompozycyjna utworów literackich jest właściwa np. przypowieści lub bajce zwierzęcej; dominowała w literaturze średniowiecznej (tzw. średniowieczny alegoryzm); w sztukach plastycznych znana od starożytności, popularna w baroku; zwykle występuje w formie personifikacji wyposażonej w określone atrybuty, wyobrażającej pojęcia oderwane, np. alegoria sprawiedliwości (kobieta z przepaską na oczach, z mieczem i wagą).

Bacciarelli Marcello. Alegorią Sprawiedliwości i Pokoju ujmujących medalion z podobizną Stanisława Augusta byli rzeźbiarze Andrzej Le Brun i Jakub Monaldi, Zamek Królewski w Warszawie

Vermeer van Delft, Jan, Alegoria malarstwa, Wiedeń, Kunshistorisches Museum.