bajka

bajka,

podstawowy gatunek ustnej twórczości ludowej, opowiadanie ludowe, znane różnym narodom świata, także

ukształtowany w starożytności, na motywach folklorystycznych, odrębny gatunek literatury dydaktycznej; utwór epicki pisany prozą lub wierszem, zawierający naukę moralną, czasem o charakterze satyrycznym; występuje w formie rozbudowanej — bajka narracyjna, oraz w zwartej i zwięzłej — bajka epigramatyczna. Bajka jest formą przypowieści na temat charakterów, postaw ludzkich i sytuacji społecznych — powtarzalnych i powszechnych, której bohaterami są postacie ludzkie, zwierzęta, rośliny, przedmioty (apolog); najbardziej rozpowszechniona jest bajka zwierzęca, zwykle o charakterze alegorycznym, w której zwierzęta występują jako konwencjonalne znaki ludzkich postaw i działań — są one maskami typowych cech psychologiczno-moralnych (np. lis — chytrość). Pierwszymi bajkopisarzami byli: twórca bajki zwierzęcej Ezop i Fedrus; motywy bajki starożytnej przejęli: J. La Fontaine, G.E. Lessing, I.A. Kryłow; w Polsce — Biernat z Lublina, potem m.in.: I. Krasicki, S. Trembecki, A. Gorecki, A. Mickiewicz, A. Fredro, J. Lemański, B. Hertz.

Bibliografia

J. KRZYŻANOWSKI Polska bajka ludowa w układzie systematycznym, wyd. 2 rozszerzone, t. 1–2, Wrocław 1962–63;

tenże W świecie bajki ludowej, Warszawa 1980;

W. WOŹNOWSKI Dzieje bajki polskiej, Warszawa 1990.

Krasicki Ignacy, Bajki i przypowieści, drzeworyt A. Zaleskiego, 1880