Związek Młodzieży Polskiej

Związek Młodzieży Polskiej (ZMP),

organizacja młodzieżowa, utworzona VII 1948 w wyniku połączenia Organizacji Młodzieży Tow. Uniw. Robotniczego, Związku Młodzieży Demokr., Związku Młodzieży Wiejskiej Rzeczypospolitej Pol. „Wici”, Związku Walki Młodych;

ideowo, politycznie i organizacyjnie podporządkowany PPR, następnie PZPR; realizował politykę partii komunist. wobec młodzieży; prowadził indoktrynację ideol. w celu przekształcenia świadomości młodych ludzi i przeciwstawienia ich starszym pokoleniom; mobilizował młodzież do pracy na wielkich budowach przem. planu 6-letniego, m.in. w Nowej Hucie, Fabryce Samochodów Osobowych na Żeraniu w Warszawie; organizował współzawodnictwo pracy, kontrolował dyscyplinę pracy młodzieży w przedsiębiorstwach, uczestniczył w kolektywizacji wsi (udział w tworzeniu spółdzielni roln. i w egzekwowaniu od rolników dostaw obowiązkowych zboża i mięsa), ideologicznie nadzorował program nauczania i ściśle kontrolował pracę nauczycieli w szkołach średnich oraz na uczelniach; współorganizował imprezy polit.-propagandowe (1952 — Zlot Młodych Przodowników-Budowniczych Polski Lud., 1955 — V Świat. Festiwal Młodzieży i Studentów), prowadził pracę oświat.-kult. i sport.-turyst.; ideologicznie i politycznie nadzorował Związek Akademicki Młodzieży Polskiej, TPPR, Ligę Przyjaciół Żołnierza, Służbę Polsce, Ludowe Zespoły Sportowe, PCK; 1951–56 kierował Organizacją Harcerską ZMP utworzoną po likwidacji ZHP, która całkowicie odrzuciła harcerską tradycję i metodykę pracy; organy prasowe: „Pokolenie”, „Sztandar Młodych” (od 1950), „Nowa Wieś”, „Po prostu”, „Świat Młodych”, „Dookoła Świata”; ZMP działał we wszystkich środowiskach młodzieży (do organizacji nie przyjmowano osób z rodzin i grup społ. uznanych za wrogie politycznie), 1948 liczył ok. 0,5 mln czł., 1951 — ponad 1 mln, 1955 — ok. 2 mln; przewodniczący ZG m.in. J. Zarzycki, W. Matwin, H. Jaworska; podczas październikowego przesilenia polit. 1956 nastąpił rozpad ZMP, I 1957 organizację rozwiązano.