Rumunia. Polonia i Polacy

Rumunia. Polonia i Polacy.

Po 1919 w nowych granicach Rumunii znalazło się ok. 80 tys. Polaków (ok. 50 tys. na Bukowinie, 8 tys. w Czerniowcach), gł. ludność wiejska, robotnicy i rzemieślnicy; 1922 zaczęła się rumunizacja szkolnictwa, także pol. (1924 zamknięto m.in. pol. gimnazjum i seminarium nauczycielskie w Czerniowcach); pierwsze 3 szkoły pol. uruchomiono 1929 dzięki zabiegom Pol. Macierzy Szkolnej (G. Szymonowicz); powstały pierwsze organizacje pol.; 1932 Pol. Rada Nar. i Związek Nar. Polaków w Rumunii zjednoczyły się w Związku Stowarzyszeń Pol. w Rumunii; działalność kult.-oświat. prowadziły liczne Domy Pol. (szczególnie prężny w Czerniowcach); wśród młodzieży działało harcerstwo pol.; od 1938 nastąpiło zahamowanie działalności polonijnej.

We IX 1939 w Rumunii znalazł się rząd pol. z prezydentem, Sztab Gł. i Nacz. Wódz, ok. 30 tys. żołnierzy oraz 20 tys. osób cywilnych; Polonia rumuńska włączyła się w działalność na rzecz uchodźców pol. (IX 1939 powstał Centralny Kom. Pomocy Ofiarom Wojny w Czerniowcach oraz Centralny Pol. Kom. Pomocy dla Uchodźców Pol. w Rumunii); dzięki akcji ewakuacyjnej 1940 w Rumunii pozostało tylko 4,5 tys. Polaków; obecnie Rumunię zamieszkuje ok. 5 tys. osób pochodzenia pol., gł. na Bukowinie i w Bukareszcie. Po II wojnie świat. unifikacyjna polityka rządu rumuńskiego wobec mniejszości nar. dotknęła także Polaków; tradycyjne lokalne towarzystwa polonijne p.n. Domy Pol. zostały 1952 zlikwidowane i zastąpione domami kultury. W 1990 powołano w Bukareszcie centralną organizację polonijną p.n. Stow. „Dom Polski” w Rumunii (przewodniczący od 1991 A. Rojowski) i zaczęto tworzyć oddziały terenowe.