Portugalia. Gospodarka.
Portugalia. Gospodarka
Encyklopedia PWN
Portugalia jest jednym z najszybciej rozwijających się krajów Europy, ale nadal zalicza się do najbiedniejszych krajów UE; produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wg parytetu siły nabywczej wynosi 21,7 tys. dolarów USA (2007); na przyspieszenie rozwoju gospodarczego wpłynęło członkostwo w UE (od 1986) i napływ kapitału zagranicznego (ponad 200 mld dolarów USA), głównie na modernizację przemysłu, gospodarki rolnej i rozbudowę infrastruktury; od 1988 zaczęła się reprywatyzacja przedsiębiorstw, przejętych przez państwo po 1974. Szybkie zmiany struktury gospodarki, opartej do lat 70. na rolnictwie i eksploatacji kolonii; rozwój gospodarczy ograniczają stosunkowo słabo rozwinięty system edukacji i związany z tym widoczny brak wykwalifikowanych pracowników; usługi (głównie handel, turystyka) wytwarzają 66,5% produktu krajowego brutto, przemysł 25,4%, rolnictwo 8,1% (2005). Istotną rolę w gospodarce odgrywają przekazy pieniężne od pracujących za granicą emigrantów portugalskich.
Przemysł. Portugalia posiada nieliczne złoża surowców miner.; wydobycie rud wolframu w górach Serra da Estrêla (Panasquera), pirytów (na południu kraju), rud uranu (Viseu w dorzeczu Mondego) oraz niewielkich ilości rud żelaza, cyny i węgla kamiennego. Produkcja energii elektrycznej wynosi 44,3 mld kW·h (2003), z czego 55% powstaje w elektrowniach opalanych ropą naft. i węglem kam., 40% w hydroelektrowniach, a 5% w elektrowniach wiatrowych. W przemyśle przetwórczym tradycyjnie największą rolę odgrywają niewielkie, rozproszone po kraju zakłady włók. (bawełn., odzież.), obuwn., przemysłu spoż., zwłaszcza olejarskiego, winiarskiego (wyrób znanych gatunków win: Portwein, Madera, Moscatel) oraz rybnego, także produkcja korka (1. miejsce na świecie — 120 tys. t, 2004). W Lizbonie i Porto koncentracja różnorodnego przemysłu: rafinerie ropy naft., petrochemicznego., hutn. (Lizbona), stoczn. (stocznia produkcyjna i duża remontowa w Lizbonie), samochodowego (montownie), elektrotechnicznego, cementowego, ceramicznego, obuwn., drzewnego i papierniczego (czołowy eur. producent eukaliptusowej pulpy drzewnej); okręgi przem.: Lizbony i Porto dostarczają łącznie ok. 80% krajowej produkcji przemysłowej.
Rolnictwo. Użytki rolne zajmują 45% pow. kraju (2000), w tym grunty orne i sady — 31% pow.; w północnej części Portugalii przeważają małe, kilkuhektarowe gospodarstwa rolne, w południowej — duże, kilkusethektarowe; rozwinięte sadownictwo; w dolinach rzek i na Maderze uprawa winorośli, na południu kraju — oliwek, cytrusów, figowców i migdałowców, na wyspach także — ananasów i bananów; ze zbóż uprawia się pszenicę, kukurydzę oraz ryż w dolinie Tagu i Gwadiany, ponadto ziemniaki i warzywa, zwłaszcza pomidory. Zbiór kory dębu korkowego. Hodowla słabo rozwinięta; w górach ekstensywna hodowla owiec (5,5 mln sztuk, 2002), na pozostałym obszarze trzody chlewnej i bydła. Dużą rolę odgrywa rybołówstwo, gł. przybrzeżne połowy sardynek i tuńczyków; liczne porty rybackie, największe: Setúbal, Figueira de Foz, Aveiro, Porto de Leixões.
Turystyka. W 2005 kraj odwiedziło 11,6 mln turystów zagr., najwięcej z Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec, Holandii i Stanów Zjedn.; wpływy z turystyki 8,9 mld dol. USA; gł. regiony turyst.: wybrzeże atlantyckie z piaszczystymi plażami i licznymi kąpieliskami mor. (Estoril, Sesimbra, rejon m. Faro), Azory, Madera oraz zabytkowe miasta, w północnej części Portugalii: Porto, Coimbra z najstarszym w kraju uniw. (zał. 1290), Guimarães i Braga, w południowej — Lizbona, Sintra, Setúbal, Évora.
Transport i łączność. Sieć komunik. w rozbudowie; dynamiczny rozwój motoryzacji; długość dróg kołowych wynosi 72,6 tys. km (2002), w tym ok. 90% o utwardzonej nawierzchni; autostrada (budowa finansowana przez Unię Eur.): Braga–Porto–Lizbona–Setúbal; w użytkowaniu 5,5 mln samochodów osobowych; dł. linii kol. — 2,8 tys. km (gł. szerokotorowe); magistralne linie kol. łączą Lizbonę z północną częścią kraju oraz z Madrytem. Część połączeń obsługują szybkie pociągi Pendolino (do 220 km/h). Tradycyjnie duże znaczenie ma żegluga mor., zwłaszcza kabotażowa; gł. porty mor.: Lizbona, Porto z awanportem Porto de Leixões, Setúbal i Funchal na Maderze; nośność mor. floty handl. — 1,4 mln DWT (2006). Międzynarodowe porty lotn.: Lizbona, Porto, Faro, Funchal (Madera) i Santa Maria (Azory). Nowoczesna sieć telefoniczna; 4,2 mln abonentów telefonii stacjonarnej; w użytkowaniu 11,4 mln telefonów komórkowych (2005).
Handel zagraniczny. Portugalia ma ujemny bilans handl. i znaczne zadłużenie zagr. (eksport 37,8 mld dol. USA, import 60,2 mld dol. USA, 2005); eksport obejmuje maszyny i środki transportu, odzież i obuwie, papier, drewno, korek, oliwę i wino; import maszyn i środków transportu, ropy naft.; partnerzy handl.: kraje UE, gł.: Hiszpania, Niemcy, Francja, W. Brytania, Włochy.
