Awangarda Krakowska, zw. także pierwszą Awangardą,
grupa poetów (J. Przyboś, J. Brzękowski, J. Kurek, T. Peiper) skupiona 1922–27 wokół krak. pisma „Zwrotnica”;
Awangarda Krakowska
Encyklopedia PWN
twórcą programu i gł. teoretykiem grupy był T. Peiper; późniejsze dzieje Awangardy Krakowskiej wiążą się gł. z działalnością Kurka (redaktor krak. „Linii”) oraz łódz. ugrupowania artyst. a.r. Programem Awangardy Krakowskiej było związanie twórczości artyst. z XX-wieczną cywilizacją urb.-techniczną. Awangarda Krakowska sformułowała ideał poezji rygorystycznie zdyscyplinowanej, będącej celową konstrukcją intelektualną i językową. Bezpośredniej ekspresji lirycznego wyznania przeciwstawiła zasadę wyrażania doznań i refleksji poprzez poet. ekwiwalenty i pseudonimy; szczególną rolę wyznaczyła metaforze opartej na odległych skojarzeniach pojęciowych, dynamizacji i kondensacji stylu (stosowanie elipsy), zróżnicowanemu funkcjonalnie rytmowi i oddalonym rymom. Odcinając się od tradycji młodopolskiej, Awangarda Krakowska przeciwstawiała się także — mimo pewnych zbieżności — dążeniom reprezentowanym współcześnie przez futuryzm, ekspresjonizm i grupę Skamander. Zwalczana przez większość krytyków i z trudem torująca sobie drogę do szerszej publiczności, Awangarda Krakowska oddziałała na nieliczne tylko zjawiska poet. w 20-leciu międzywojennym (tzw. druga Awangarda), gł. w środowisku lubel. (Reflektor), wil. (Żagary) i warsz., skupionym wokół J. Czechowicza. Z biegiem czasu podstawowe jej założenia, rozwijane i modyfikowane gł. przez Przybosia, zostały zasymilowane przez różnorodne, często rozbieżne, tendencje w pol. liryce współczesnej.
