tantryzm

tantryzm,

termin ukuty w religioznawstwie eur. przeł. XIX i XX w. na oznaczenie zróżnicowanych form religijności indyjskiej stojących w opozycji do ortodoksji bramińskiej;

teksty tantryckie (tantry) uznają dwoistość w sferze świata zjawisk oraz idei za źródło zła i gł. przeszkodę w dążeniu człowieka do wyzwolenia oraz zalecają należyte przygotowanie intuicji i wewn. mocy do „przebudzenia ku prawdzie”; służą temu ćwiczenia jogiczne pod okiem mistrza oraz udział w sekretnych rytuałach opartych treściowo i formalnie na paradoksie (metaforyka astrologiczno-alchemiczna, odwracanie ról płci, zakazane zachowania: picie alkoholu, spożywanie mięsa, ryb i prażonego ziarna, stosunki seksualne z dziewczętami z kast niedotykalnych, odgrywającymi rolę bogini Śakti). Już od schyłku I tysiąclecia tantryzm, postrzegany jako negacja norm systemu warnowo-kastowego, był atakowany przez ortodoksję bramińską; dla islamu i chrześcijaństwa erotyczna symbolika tantryzmu była nie do przyjęcia jako przykład wynaturzeń bałwochwalstwa.