ćakra
w Indiach symbol władzy królewskiej;
[sanskr., ‘okrąg’, ‘koło’, ‘dysk’],
ćakra
Encyklopedia PWN
w literaturze wedyjskiej (wedyzm) oznacza koło wozu, zwłaszcza rydwanu boga słońca Surji, dysk słoneczny, prawdopodobnie również rodzaj broni służącej do miotania; w filozofii i mistyce, zwłaszcza tantrycznej (tantryzm), ośrodek energ. lub duchowy człowieka; w mitologii powedyjskiej atrybut boga Wisznu (zw. Sudarśana ‘o pięknym wyglądzie’), przedstawiany w sztuce jako płaski krążek wirujący wokół wskazującego palca bóstwa; od ok. V w. ć. Wisznu była często personifikowana jako mężczyzna (Ćakrapurusza); w buddyzmie dharmaćakra [‘koło prawa i nauki’] — symbol głoszonych przez Buddę zasad etycznych — była jednym z dominujących motywów w sztuce buddyjskiej; jako motyw symbolizujący obecność Buddy pojawia się często na reliefach stup w Bharhut, Bodh Gaja, Amarawati i Nagardźunakonda; w ikonografii późniejszego buddyzmu mahajany i antropomorficznych wizerunkach Buddy pojawia się jako samodzielny symbol.
