nathowie

nathowie

[sanskr. nātha ‘opiekun’, ‘pan’],

indyjska nieortodoksyjna wspólnota rel., związana z śiwaizmem i tantrą;

rozkwit przeżywała ok. IX–XIII w. N. oddawali się skrajnym formom umartwień; z myślą o panowaniu nad światem ułożyli złożony zestaw „ćwiczeń siły”, obejmujących pozycje ciała, techniki oddechowe i stany medytacyjne (hathajoga, joga), których efektem miało być przeistoczenie ciała w „diamentową substancję”, niepoddającą się chorobie, starości i śmierci. Nauki n. wg tradycji pochodzą od samego Śiwy; do najbardziej znanych spośród wielkich mistrzów n. (guru) należą Matsjendranath(a), uważany za założyciela wspólnoty, oraz jego uczeń Gorakhnath. Z biografiami wielkich n., zwłaszcza Gorakhnatha, jest związana w północnych Indiach wielka liczba legend i podań stanowiących ważny etap w rozwoju wczesnych średniow. literatur indyjskich; obecność w tej tradycji pierwiastków szamańskich oraz archaicznych inicjacyjnych rytów śmierci i zmartwychwstania jest świadectwem wchodzenia w orbitę hinduizmu grup plemiennych pozostających do przeł. I i II tysiąclecia poza zasięgiem roln. cywilizacji układu warnowo-kastowego (warna, kasty hinduskie). Do czasów współcz. przetrwała darząca szczególną czcią Gorakhnatha wspólnota „joginów” kanphata [‘dziurawiący uszy’], którym podczas inicjacji dziurawi się uszy, by otworzyć w ten sposób kanały łączące energ. ośrodki subtelnego ciała (ćakra); spośród jej członków rekrutują się liczni wędrowni egzorcyści.

Artur Karp

Bibliografia

M. Eliade Joga. Nieśmiertelność i wolność, wyd. 2, Warszawa 1997;

Praktyki religijne w Indiach, red. D.S. Lopez, Warszawa 2001;

G.W. Briggs Gorakhnāth and the Kānphata Yogīs, Calcutta 1938.