rozumowanie

rozumowanie,

log. proces myślowy, w którym uznaje się za prawdziwe jakieś sądy (lub ich reprezentacje językowe — zdania) na podstawie innych już uznanych za prawdziwe sądów (zdań);

wśród rodzajów rozumowań zwykle rozróżnia się: wnioskowanie, dowodzenie, sprawdzanie (weryfikację) i wyjaśnianie, przy czym rozumowania mogą być proste lub złożone (np. sprawdzanie hipotez). Rozumowania dzieli się też na spontaniczne, tj. nie kierowane żadnym z góry założonym zadaniem, oraz na kierowane, tj. takie, w których za pomocą wnioskowania (lub wyprowadzania zdań) rozwiązuje się konkretne zadanie myślowe; wśród tych ostatnich rozumowań wymienia się, zależnie od rodzaju rozwiązywanego zadania: rozumowania kierowane zadaniem wykazania („wykaż że p”), wyznaczającym jednoznacznie zdanie do wywiedzenia; rozumowania kierowane pytaniem rozstrzygnięcia („czy p?”), wyznaczające zdanie do wywnioskowania (wyprowadzenia) w sposób dwuznaczny, jako jedno z dwu zdań sprzecznych; rozumowania kierowane pytaniem dopełnienia („dlaczego p?”, „który...?”, „ile...?” itp.), wyznaczające wieloznacznie zdanie, które ma być wywnioskowane.