przywileje i immunitety dyplomatyczne i konsularne

przywileje i immunitety dyplomatyczne i konsularne,

szczególna sytuacja prawna określonej grupy urzędników państw. (występujących w imieniu państwa za granicą), polegająca gł. na wyłączeniu ich spod jurysdykcji sądów i władz państwa przyjmującego oraz korzystaniu przez nich z prawnych przywilejów, zwłaszcza celnych i podatkowych, w celu zapewnienia im bezpiecznego i swobodnego wykonywania funkcji urzędowych w interesie państwa wysyłającego.

Przywileje i immunitety dyplomatyczne opierały się niemal wyłącznie na międzynar. prawie zwyczajowym, skodyfikowanym dopiero 1961 w Wiedniu (konwencja o stosunkach dyplomatycznych); uzupełnieniem konwencji wiedeńskiej z 1961 jest konwencja o misjach specjalnych z 1969; podstawę przywilejów i immunitetów konsularnych stanowiły, oprócz prawa zwyczajowego, od dawna zawierane konwencje dwustronne; kodyfikacją wielostronną jest wiedeńska konwencja o stosunkach konsularnych z 1963. Uzupełnieniem norm prawa międzynar. w tej dziedzinie są zasady kurtuazji międzynar. oraz normy prawa wewnętrznego. Przyznawanie przywilejów i immunitetów dyplomatycznych i konsularnych jest uzależnione zwykle od wzajemności, naruszenie ich powoduje retorsję (odwet). Z przywilejów dyplomatycznych w ścisłym tego słowa znaczeniu korzystają dyplomatyczni przedstawiciele państw obcych i zamieszkałe z nimi rodziny, kurierzy dyplomatyczni oraz oficjalni delegaci państw na sesje organizacji międzynar. i ważniejsze konferencje międzynarodowe. Analogiczne przywileje przysługują, w razie pobytu na terytorium obcego państwa, głowie państwa oraz szefowi i członkom rządu, niektórym funkcjonariuszom międzynar. (np. Sekretarz Generalny ONZ i jego zastępcy, sędziowie Międzynar. Trybunału Sprawiedliwości). Przywileje dyplomatyczne obejmują przede wszystkim: 1) nietykalność osobistą; 2) immunitet jurysdykcyjny (pełny w sprawach karnych, z pewnymi wyjątkami w sprawach cywilnych i adm.); 3) nietykalność korespondencji; 4) nietykalność lokalu urzędowego oraz rezydencji; 5) zwolnienie od podatków bezpośrednich, ceł, świadczeń osobistych i rzeczowych; 6) uprawnienia natury protokolarnej (zróżnicowane zależnie od rangi danej osoby). Zakres przywilejów konsularnych opartych od dawna na tzw. koncepcji funkcjonalnej, przysługujących konsulom wszystkich klas oraz innym funkcjonariuszom konsularnym, jest węższy.