poznański czerwiec 1956,
strajk generalny i masowa demonstracja uliczna 28 VI 1956 w Poznaniu, która przekształciła się w walki zbrojne;
poznański czerwiec
Encyklopedia PWN
związany z październikowym przesileniem politycznym 1956; strajk rozpoczęli robotnicy zakładów im. H. Cegielskiego (wówczas Zakładów im. J. Stalina, ZISPO) po wycofaniu się (27 VI) władz państwowych z przyjętych wcześniej porozumień (dotyczyły zwrotu bezprawnie pobieranego podatku od wynagrodzeń najlepiej zarabiających robotników, zmiany systemu płac akordowych i organizacji pracy); pracę przerwały również załogi innych przedsiębiorstw, m.in. Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego (ZNTK), Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego; początkowo kilkutysięczny, później prawie stutysięczny tłum dotarł na plac A. Mickiewicza (wówczas plac J. Stalina) w centrum miasta; występował pod hasłami ekonomicznymi i politycznymi („chleba i wolności”); przedstawiciele lokalnych władz nie zdołali opanować sytuacji; komitet strajkowy utracił kontrolę nad zachowaniem demonstrantów, którzy zajęli gmachy publiczne, pod wpływem plotki o aresztowaniu delegacji robotniczej rozbili więzienie przy ulicy Młyńskiej, później zaatakowali budynek Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego (obie strony użyły broni palnej), zdobywali broń na posterunkach i w komisariatach MO (również poza Poznaniem) oraz w studiach wojskowych wyższych uczelni (ok. 250 sztuk); interweniujące siły porządkowe mające początkowo zakaz użycia broni palnej (jednostki MO, pułk KBW, patrole Oficerskiej Szkoły Wojsk Pancernych i Zmechanizowanych oraz Centrum Służby Tyłów WP) były rozbrajane, opanowano lub spalono kilka czołgów; Biuro Polityczne KC PZPR podjęło decyzję o stłumieniu wystąpień siłą i wysłało do Poznania swoich przedstawicieli (J. Cyrankiewicza, E. Gierka, W. Kłosiewicza, J. Morawskiego); Cyrankiewicz w przemówieniu radiowym zapowiedział represje wobec uczestników demonstracji; po południu i w nocy do miasta wkroczyły wezwane z poligonów jednostki II korpusu pancernego (10. i 19. dywizja pancerna) i II korpusu armijnego (4. i 5. dywizja piechoty); łącznie w pacyfikacji miasta uczestniczyło ponad 10 tys. żołnierzy dysponujących m.in. 420 czołgami, działami pancernymi i transporterami opancerzonymi; dowódca generał S. Popławski; 30 VI oddziały wojskowe zostały wycofane; 28–29 VI zginęło w Poznaniu ponad 70 osób, kilkaset zostało rannych, prawie 700 aresztowano (kilkadziesiąt skazano na kilkuletnie więzienie i po zmianie politycznej oceny wydarzeń przez kierownictwo PZPR amnestionowano); poznańskie wystąpienia spowodowały wstrząs w społeczeństwie (mimo blokady miasta i cenzurowania informacji o ich przebiegu), zaostrzenie walk wewnętrznych w PZPR, protesty za granicą (rewoltę obserwowali uczestnicy międzynarodowych targów).
