ochrona roślin

ochrona roślin,

gałąź wiedzy roln. obejmująca znajomość zasad i metod o.r. przed agrofagami (patogenami, szkodnikami i chwastami);

także zespół zabiegów, których celem jest ograniczenie szkód wywoływanych przez agrofagi (integrowane programy ochrony roślin); naukowymi podstawami ochrony roślin zajmują się: entomologia stosowana, fitopatologia i herbologia; w krajach o wysokim poziomie rolnictwa agrofagi powodują straty do kilkunastu procent plonu, w krajach o niskim poziomie rolnictwa, choroby lub szkodniki mogą przyczynić się do straty kilkudziesięciu procent, a nawet całkowicie zniszczyć rośliny; pomniejsza to produkcję żywności pochodzenia roślinnego, obniża jej jakość i przydatność do przetwarzania, pogarsza walory estetyczne roślin ozdobnych, a także ogranicza asortyment roślin uprawnych w różnych rejonach, uniemożliwiając uprawę określonych gat. roślin na obszarach szczególnie zagrożonych; choroby i szkodniki są także przyczyną szkód ekol. w naturalnych zbiorowiskach roślinnych. Do metod ochrony roślin należą: 1) kwarantanna roślin, która zapobiega rozprzestrzenianiu się patogenów, szkodników i chwastów, a zwłaszcza przedostawaniu się ich na tereny dotychczas od nich wolne; 2) agrotechniczne metody ochrony roślin, które polegają na wykorzystaniu zabiegów agrotechn. do ograniczania występowania agrofagów; 3) biologiczne metody ochrony roślin, wykorzystujące czynniki żywe (pasożyty, drapieżcy, konkurenci, antagoniści) do ograniczania populacji agrofagów; 4) fiz. i mech. metody ochrony roślin (odkażanie podłoża, odkażanie materiału siewnego i in. materiałów używanych przy uprawie roślin, pułapki barwne, opaski chwytne, sterylizacja szkodników np. za pomocą promieniowania α, odkażanie produktów roślinnych); 5) hodowla i uprawa odmian roślin odpornych na choroby i szkodniki (odporność roślin); 6) chemiczne metody ochrony roślin (stosowanie pestycydów, a także feromonów i repelentów). W Polsce prawne podstawy ochrony roślin są zawarte w ustawie o o.r. (aktualna z 1995), która powierza adm. nadzór nad ochroną roślin resortowi rolnictwa i powołanej przez ustawę Państw. Inspekcji Ochrony Roślin. W zakresie ochrony roślin Polska współpracuje z EPPO (European Plant Protection Organization) i z FAO. W Polsce istnieje średnie szkolnictwo zaw. (technika ochrony roślin), a entomologia stosowana, fitopatologia i herbologia są wykładane jako przedmioty zaw. w uczelniach lub na kierunkach studiów o profilu rolniczym. Dydaktykę i badania nauk. z zakresu ochrony roślin prowadzą specjalistyczne katedry (zakłady, pracownie) entomologii stosowanej, fitopatologii i herbologii lub ochrony roślin. Specjalistyczne placówki badawcze działają także w instytutach badawczych resortu rolnictwa; 1951 został powołany w Poznaniu Inst. Ochrony Roślin. Ukazują się także specjalistyczne pisma nauk. i popularne (np. „Progress in Plant Protection”, „Ochrona roślin”).

Selim Kryczyński