obserwanci,
odłamy zakonów opowiadające się za ścisłym przestrzeganiem (łac. observatio) surowych reguł sformułowanych przez założycieli;
obserwanci
Encyklopedia PWN
na szerszą skalę zjawisko obserwantyzmu wystąpiło u franciszkanów od 2. poł. XIII w. (spirytuałowie, fraticelli), uwieńczone 1517 powstaniem odrębnego zakonu franciszkanów obserwantów (bernardyni), a następnie kapucynów, reformatów i in.; u dominikanów ruch obserwancki nie przybrał formy rozłamu, powstały odrębne prowincje grupujące klasztory obserwantów (np. św. Ludwika Bertranda we Francji i w Rzeczypospolitej); w 2. poł. XVI w. obserwancka reforma karmelitów pod kierunkiem św. Teresy z Ávilí i św. Jana od Krzyża doprowadziła do rozdziału na 2 niezależne gałęzie — karmelitów bosych i trzewiczkowych; podobne procesy objęły także zakony augustianów, trynitarzy, a w 2. poł. XVII w. również cystersów (trapiści), którzy u schyłku XI w. wyodrębnili się z benedyktynów wskutek sporu o ścisłość przestrzegania reguły św. Benedykta.
