nihilizm
[łac. nihil ‘nic’]:
nihilizm
Encyklopedia PWN
1) filoz. termin wprowadzony przez F.H. Jacobiego na oznaczenie skrajnego idealizmu teoriopoznawczego; obecnie nihilizmem określa się poglądy negujące istnienie bytów substancjalnych (nihilizm metafizyczny), prawdziwość ludzkiego poznania (nihilizm poznawczy, sceptycyzm), wartość moralną postępowania (nihilizm etyczny, inaczej amoralizm), zobowiązania jednostki względem społeczeństwa (nihilizm społeczny, pokrewny anarchizmowi) oraz sens uprawiania kultury (nihilizm kulturalny, dekadentyzm);
2) w XIX w. w Rosji, tendencja intelektualna i polityczna, która od głoszenia beznadziejności i odrzucenia wszelkich wartości (N. Dobrolubow, D. Pisariew) przeszła do krytyki kapitalizmu oraz niesprawiedliwości społecznej (N. Czernyszewski) i zbliżała się do anarchizmu (S. Nieczajew, M. Bakunin), pozostając jednak w opozycji do wszelkich tendencji rewolucyjnych, głoszących program nie tylko niszczenia, ale i budowy nowego porządku społecznego.
