lutowanie

lutowanie,

łączenie metali i stopów za pomocą lutu;

stopiony lut wypełnia szczelinę między powierzchniami łączonymi, ogrzanymi do temperatury topnienia lutu; w zależności od temperatury topnienia lutu lutowanie dzieli się na l. miękkie (do 450°C) i l. twarde (powyżej 450°C). W zależności od rodzaju źródła ciepła rozróżnia się l.: 1) lutownicą (tylko l. miękkie); 2) gorącymi płytami, na których układa się łączone przedmioty; 3) w kąpielach metalicznych i niemetalicznych; 4) płomieniowe — przy wykorzystaniu płomienia palników gazowych; 5) w piecach z kontrolowaną atmosferą (gaz obojętny, redukujący lub próżnia); 6) w strumieniu gorącego gazu; 7) promieniami świetlnymi; 8) indukcyjne, polegające na indukowaniu się prądów wirowych w lutowanych przedmiotach; 9) lutozgrzewanie. Stosownie do zachodzących procesów metalurgicznych l. dzieli się na: 1) topnikowe; 2) spoiwami samotopnikującymi (funkcję topnika pełnią dodatki stopowe zawarte w lucie); 3) reakcyjne; 4) beztopnikowe; 5) ultradźwiękowe; 6) w atmosferach redukujących; 7) w próżni; 8) w atmosferach obojętnych.

L. jest znane od czasów staroż. (świadczą o tym znaleziska z Babilonu z III tysiącl. p.n.e.). Opis l. ołowiu, cyny, srebra, złota i żelaza podał gr. zakonnik Teofil Mnich na przeł. XI i XII w. Obecnie l. stosuje się w przemyśle elektrotechnicznym, przy wyrobie galanterii metal., konstrukcji przekładkowych, puszek, baniek; często znajduje zastosowanie w produkcji wielkoseryjnej.