jansenizm

jansenizm,

ruch religijny i społeczny powstały w łonie Kościoła katolickiego we Francji w XVII w.

Nazwa pochodzi od nazwiska flamandzkiego teologa C. Jansena (Janseniusz). Interpretując teorię łaski świętego Augustyna, twierdził on, że przez grzech pierworodny natura ludzka uległa całkowitemu zepsuciu i odtąd każdy człowiek ulega grzesznemu pożądaniu; janseniści uważali, że Bóg udziela swej łaski tylko wybranym, a pozostałych potępia; spekulacji filozoficzno-teologicznej przeciwstawiali „mistykę serca”, podkreślali znaczenie Biblii i pism Ojców Kościoła; byli przeciw częstemu przyjmowaniu komunii świętej, opowiadali się za rygoryzmem moralnym, prezbiterianizmem i gallikanizmem; zwalczani przez jezuitów, kilkakrotnie potępieni przez Kościół katolicki, m.in. przez papieża Urbana VIII; głównym ośrodkiem jansenizmu był klasztor Port-Royal-des-Champs, skąd rozpowszechnił się on XVII–XVIII w. w Europie Zachodniej; jansenizm głosili m.in. J. Duvergier de Hauranne, A. Arnauld, B. Pascal, P. Quesnel.

Innocenty X, portret namalowany przez D. Velázqueza, 1650