inwestycje zagraniczne,
ekon. prywatne lub państwowe nakłady inwestycyjne dokonywane w danym kraju dzięki kapitałom pochodzącym z innego państwa.
inwestycje zagraniczne
Encyklopedia PWN
Inwestycje zagraniczne są ważne dla krajów, których oszczędności są zbyt małe w stosunku do potencjalnego popytu inwestycyjnego. Zagraniczny kapitał może być ważnym środkiem stymulującym szybki rozwój ekonomiczny. Podstawowe formy inwestycji zagranicznych to: bezpośrednie inwestycje zagraniczne oraz inwestycje portfelowe. Pozostałe inwestycje zagraniczne obejmują transakcje finansowe, które nie są ujęte w inwestycjach bezpośrednich, portfelowych lub oficjalnych aktywach rezerwowych, a które mają wpływ na wielkość należności za granicą lub zobowiązań wobec zagranicy. Inwestycje portfelowe to długookresowe lokaty w zagranicznych papierach wartościowych, zwłaszcza obligacjach i akcjach, w celu otrzymania wyższych odsetek lub dywidend niż w kraju. Ta forma inwestycji zagranicznych nosi też nazwę inwestycji spekulacyjnych, ponieważ często są wycofywane, gdy stan gospodarki lub warunki inwestowania w kraju z nich korzystającego ulegną pogorszeniu. Jest to możliwe dzięki wysokiej płynności tych lokat kapitałowych. Inwestycje bezpośrednie to forma długoterminowej lokaty kapitału za granicą, polegająca na stworzeniu w obcym kraju nowego przedsiębiorstwa i wyposażeniu go w kapitał zakładowy, albo wykupieniu takiej liczby akcji zagranicznych przedsiębiorstwa, która pozwala na trwałe kontrolowanie jego działalności. Celem inwestycji bezpośrednich jest otrzymanie zysku z działalności zagranicznych przedsiębiorstw lub podniesienie rentowności krajowej produkcji przez zapewnienie sobie za ich pomocą dostaw tanich surowców i półfabrykatów albo bezpośredniej lub pośredniej kontroli konkurencji. Do inwestycji bezpośrednich skłaniać może także zamiar wykorzystania dogodnych warunków w kraju, do którego kieruje się kapitał (zwłaszcza taniej siły roboczej), pokonania bariery celnej chroniącej dany rynek przed napływem zagranicznych produktów i inne powody.
Współcześnie inwestycje bezpośrednie odgrywają bardzo istotną rolę w przepływie kapitału między krajami: 1991–95 międzynarodowe inwestycje bezpośrednie wzrosły o 20%, podczas gdy 1996–99 — prawie o 32%. Szczególnie duże lokaty tego typu mają najbardziej uprzemysłowione kraje Zachodu. Do głównych odbiorców inwestycji zagranicznych bezpośrednich należą: USA, Wielka Brytania, Szwecja, Francja, Holandia, Niemcy, Kanada i Irlandia. Natomiast największymi inwestorami na Zachodzie są: Wielka Brytania, USA, Francja, Niemcy, Holandia, Hiszpania, Belgia, Luksemburg, Japonia, Szwecja i Szwajcaria.
Polska po 1918 należała do państw, w których gospodarce udział kapitału zagranicznego był duży, co po części wynikało z faktu, że poprzednio jej ziemie były pod zaborami sąsiadujących mocarstw, po części z dotkliwego braku krajowego kapitału. Po 1929 dominowało wycofywanie kapitałów z Polski, spowodowane zarówno wielkim kryzysem gospodarczym 1929–33, jak i czynnikami geopolitycznymi. Po II wojnie światowej niemieckie kapitały uległy konfiskacie, a inne firmy, także te z udziałem kapitału zagranicznego, zostały znacjonalizowane (głównie przemysłowe) lub zlikwidowane w trybie przewidzianym obowiązującym wówczas prawem (banki). We współczesnej Polsce firmy zagraniczne lub z udziałem kapitału zagranicznego działają od 1976. Początkowo były to kapitały należące do przedsiębiorców ze środowisk polonijnych, po 1986 dopuszczono także udział innych inwestorów. Rozwijały się joint ventures, w których udział kapitału zagranicznego nie mógł przekroczyć 49%. Dopiero ustawa o działalności gospodarczej z udziałem kapitału zagranicznego z 23 XII 1988 zapewniła prawo do 100% udziału kapitału zagranicznego, automatycznych wakacji podatkowych oraz częściowych zwolnień celnych. Podmioty zagraniczne musiały jednak w dalszym ciągu uzyskiwać zezwolenie na utworzenie spółki i obowiązywały je ograniczenia w transferze zysków. Dalszą liberalizację przepisów w tym zakresie przyniosła ustawa o spółkach z udziałem zagranicznym z 14 VI 1991, nowelizowana 1995–96. Wzrost zainteresowania kapitału zagranicznego lokatami w Polsce rozpoczął się 1992. Na koniec 1999 ich łączna wielkość osiągnęła prawie 40 mld dolarów USA, a 2001 — 57,1 mld.
Izabela Zawiślińska
