aktynowce
ogólna nazwa promieniotwórczych pierwiastków chemicznych zajmujących w układzie okresowym pierwiastków kolejne miejsca za aktynem w 7. okresie, i tworzących rodzinę analogiczną do lantanowców;
[gr.],
aktynowce
Encyklopedia PWN
aktyn (Ac), tor (Th), protaktyn (Pa), uran (U) oraz tzw. transuranowce — neptun (Np), pluton (Pu), ameryk (Am), kiur (Cm), berkel (Bk), kaliforn (Cf), einstein (Es), ferm (Fm), mendelew (Md), nobel (No), lorens (Lr); wykazują podobieństwo do lantanowców; są pierwiastkami przejściowymi — mają niecałkowicie zapełnione orbitale f; właściwości aktynowców są mało zbadane; są metalami aktywnymi chemicznie; stopnie utlenienia od II do VI; ich związki są barwne. Spośród aktynowców występujących w przyrodzie (Ac, Th, Pa, U, Np, Pu) najbardziej rozpowszechnione są U i Th; pozostałe aktynowce otrzymano sztucznie; istnieją hipotezy o występowaniu niektórych aktynowców poza Układem Słonecznym, np. Cm i Cf powstają podczas wybuchu gwiazd supernowych. Do rozdzielania aktynowców stosuje się chromatografię jonowymienną; metaliczne pierwiastki otrzymuje się przez elektrolizę stopionych soli lub redukcję halogenków, np. wapniem lub barem. Niektóre izotopy uranu i plutonu znalazły zastosowanie jako materiał rozszczepialny w reaktorach jądr. i w broni jądrowej.
