Złota Orda
 
Encyklopedia PWN
Złota Orda, Ułus Dżocziego,
państwo mongolskie powstałe w latach 20. XIII w. w wyniku podbojów Dżocziego;
swój ostateczny kształt terytorialny i organizacyjny osiągnęła za rządów Batu-chana (1227–ok. 1255); objęła wtedy Powołże, północny Kaukaz, Krym, stepy nad M. Czarnym, Ural, część zachodnią Syberii i Azji Środkowej oraz zwierzchnictwo nad Rusią; stolica Saraj Batu (w delcie Wołgi), od 2. połowie XIII w. — Saraj Berke (w rejonie obecnego Wołgogradu); do ok. 1260 zależna od wielkich chanów mongolskich; Złota Odra ingerowała w ich wybór, 1251 poparła Möngkego przeciw potomkom Ögödeja; zaangażowanie od 1263 w konflikt o Azerbejdżan z państwem Hulagidów ostatecznie uniemożliwiło chanom Złotej Ordy realizację planów podboju Europy (w XIII w. atakowali Polskę, Węgry i Bałkany); w 1. połowie XIV w. za rządów Tochty, Uzbeka i Dżanibeka stabilizacja państwa, stopniowa islamizacja warstw rządzących i ustalenie pozycji książąt Moskwy jako zwierzchników Rusi i pośredników w jej kontaktach ze Złotą Odrą (co zmniejszyło zaabsorbowanie Złotej Ordy administrowaniem Rusią, tworząc zarazem przesłanki późniejszej potęgi państwa moskiewskiego); od 1357 seria wojen wewnętrznych, zajęcie części Rusi przez Litwę, nieudane próby zjednoczenia Złotej Ordy przez Mamaja, zakończone klęską w walce z Moskwą na Kulikowym Polu i obaleniem 1380 Mamaja przez Tochtamysza; 1391, 1395–96 najazdy Timura, zniszczenie i ostateczne złamanie potęgi Złotej Ordy; mimo próby odbudowy znaczenia Złotej Ordy przez Edygeja w 1. połowie XV w. odpadły chanaty kazański, krymski, astrachańskiOrda Nogajska; pozostała część Złotej Ordy, tzw. Wielka Orda, została ostatecznie zniszczona 1502 przez wojska krymskie.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia