Watykan. Historia
 
Encyklopedia PWN
Watykan. Historia.
Nazwa państwa pochodzi od wzgórza rzymskiego Watykan, leżącego na prawym brzegu Tybru. Pierwszą rezydencję wzniósł tam na przełomie V i VI w. papież Symmach, w sąsiedztwie wybudowanej przez cesarza Konstantyna I Wielkiego pierwszej Bazylice Św. Piotra. W 1377 Watykan stał się siedzibą papieży, przeniesioną z Lateranu przez Grzegorza XI (1370–78), po jego powrocie z Awinionu. Pałac watykański był rozbudowywany i upiększany, zwłaszcza w okresie renesansu, przez kolejnych papieży, mecenasów sztuki.
Po zajęciu Rzymu przez wojska włoskie 1870 Watykan pozostał rezydencją papieską. Pius IX nie uznał aneksji Rzymu, odrzucił przyjęte przez parlament włoski prawo o gwarancjach (swoboda w pełnieniu funkcji religijnych, eksterytorialność Watykanu, Lateranu i Castel Gandolfo oraz pokrycie przez państwo włoskie kosztów utrzymania dworu papieskiego). Ogłosił się „więźniem Watykanu”, którego postanowił nie opuszczać, obłożył ekskomuniką dynastię sabaudzką i rząd włoski oraz zakazał katolikom uczestniczenia we włoskim życiu politycznym. Po likwidacji Państwa Kościelnego, Watykan stał się centrum religijnym i politycznym Kościoła katolickiego. Dzięki wielowiekowemu istnieniu Państwa Kościelnego i osobistej pozycji papieża została zachowana ciągłość historyczna, dająca Stolicy Apostolskiej — mimo braku państwowości — uznanie międzynarodowe. Dyplomacja watykańska nawiązywała i utrzymywała stosunki z większością państw europejskich na szczeblach rządowych (przy Stolicy Apostolskiej powstał odrębny korpus dyplomatyczny).
Prawny i międzynarodowy status Watykan uregulowały 1929 traktaty laterańskie zawarte z Włochami Mussoliniego. Na terenach Watykanu, wydzielonych z Rzymu, utworzono suwerenne Państwo Watykańskie, z gwarancją eksterytorialności (rozciągniętej także na kilka obiektów na terenie Rzymu i Castel Gandolfo) i prawem do samodzielnej polityki zagranicznej. Uzyskało ono podwójną osobowość prawną: Watykan w dziedzinie administracyjnej, a Stolica Apostolska — w sferze traktatowej i reprezentacji. Podpisano także specjalne porozumienie finansowe (na mocy którego Stolica Apostolska otrzymała rekompensatę za straty materialne i moralne poniesione po 1870, a papież Pius XI formalnie zrezygnował z aspiracji do Państwa Kościelnego) oraz konkordat (znowelizowany 1984) regulujący stosunki kościelne we Włoszech.
Współczesny Watykan jest aktywnym członkiem społeczności międzynarodowej. Utrzymuje stosunki dyplomatyczne z ok. 170 państwami (z Polską reguluje je konkordat, podpisany 1993 i ratyfikowany 1998) i ok. 180 stałych przedstawicielstw za granicą. Należy do wielu organizacji międzynarodowych. Ma status obserwatora w ONZ, Radzie Europy, FAO, UNESCO, WHO, Światowej Organizacji Turystyki.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia