Republika Południowej Afryki. Polonia i Polacy

Republika Południowej Afryki. Polonia i Polacy.

Pierwsze kontakty Polaków z południową Afryką nastąpiły w XVI w. i 1. poł. XVII w. (misjonarze, kupcy oraz podróżnicy); osadnictwo pol. na tych terenach zaczęło się na przeł. XVII i XVIII w. (Polacy z hol. Zjednoczonej Kompanii Wschodnioind.); silne procesy asymilacyjne, gł. z ludnością burską. W XVIII i na przeł. XIX i XX w. zaczęły się liczne wyjazdy Polaków do południowej Afryki; była to czasowa emigracja zarobkowa związana z odkryciem diamentów i złota (pol. osada Modderspruit), jak również podróże uczonych i badaczy (m.in. A. Rehman, S. Poraj-Suchecki, J. Danysz) oraz działalność misyjna (misje: mariannhillska, oblatów, jezuitów, salezjanów); Polacy brali udział w wojnie ang.-burskiej 1899–1902. W okresie międzywojennym do południowej Afryki napłynęła fala Żydów z Polski (powstały pierwsze organizacje kult.), odbyły się pol. wyprawy nauk. (m.in. J. Loth, W. Goetel, K. Nowak). W czasie II wojny światowej, IV 1943 do Oudtshoorn przybyła 500-osobowa grupa pol. dzieci i młodzieży; pod koniec lat 40. i na pocz. 50. osiedlili się tu byli żołnierze PSZ, przybyli z Europy Zachodniej; w Johannesburgu powstało Zjednoczenie Osadników Pol. w Afryce Południowej (od 1973 p.n. Zjednoczenie Pol. w Afryce Południowej) z autonomicznym oddziałem w Kapsztadzie, Stow. Techników Pol., Stow. Pol. Kombatantów, Koło Pol. w Durbanie, Rodzina Pol. w Pretorii; centrum życia polonijnego jest Lyndhurst, gdzie znajduje się klasztor Sióstr Służebniczek NMP. W latach 80. do RPA przybyło kilka tys. Polaków (gł. inżynierów, techników i lekarzy), utworzono nowe stowarzyszenia (m.in. Związek Pol. Lekarzy i Dentystów); od pocz. lat 90. XX w. trwa reemigracja (gł. do Australii, Nowej Zelandii, Kanady, a także Polski). Liczbę Polonii w RPA szacuje się obecnie na 10–30 tys.; charakteryzują ją wysokie kwalifikacje zaw. i wysoki status społ.; Polacy najliczniej zamieszkują aglomerację Johannesburga, następnie Kapsztad, okręg przem. Vaal Triangle oraz Pretorię i Durban. W RPA pracuje ponad 50 pol. misjonarzy i misjonarek (m.in. siostry służebmniczki —konwent w Lyndhurst.