Malezja. Gospodarka

Malezja. Gospodarka.

Kraj uprzemysłowiony o wysokim tempie rozwoju gospodarczego. Do lat 60. XX w. Malezja była krajem surowcowym — kauczuk i cyna dostarczały 85% wartości eksportu (1957); w latach 70. i 80. nastąpił szybki rozwój przemysłu przetwórczego, głównie produkcji proeksportowej przy wykorzystaniu taniej siły roboczej i znacznym udziale kapitału zagranicznego, głównie z Japonii, Singapuru, Korei Południowej i Chin (głównie Hongkongu). Dużą rolę w gospodarce odgrywa sektor państwowy, w końcu lat 80. wytwarzał ok. 40% produkcji przemysłowej. W 1980–88 produkt krajowy brutto wzrastał o 4,6% rocznie, 1989–93 ok. 9%, 2007 — 6,3%; od początku lat 90. postępujący proces prywatyzacji przemysłu oraz dalsza intensyfikacja produkcji rolnej (zwiększenie produkcji zbóż i upraw towarowych). Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wg parytetu siły nabywczej wynosi 13,3 tys. dolarów USA (2007). Udział przemysłu w strukturze PKB wynosi 45,3%, rolnictwa 9,9%, usług 44,8%. W Malezji jest zatrudnionych 10,9 mln osób (2007); w usługach (51%), rolnictwie (13%), przemyśle i budownictwie (36%).

Przemysł.

Malezja posiada duże złoża różnorodnych surowców miner.; wydobycie ropy naft. ze złóż podmor. na M. Południowochińskim, u wybrzeży stanów: Sarawak, Sabah i Terengganu, gazu ziemnego u wybrzeża Sarawaku i wyspy Labuan. W Malezji występują największe w świecie złoża rud cyny (ok. 20% zasobów świat.); zmienność koniunktury na rynku świat., zanieczyszczanie środowiska i wysokie koszty wydobycia wpłynęły na ograniczenie wydobycia, które do lat 70 XX w. dominowało w górnictwie kraju — gł. regiony wydobycia: dolina Kinta (stan Perak), dolina Kelang w pobliżu Kuala Lumpur, Batang Berjuntai (Selangor). Eksploatuje się także rudy miedzi (Sabah), żelaza (stany: Johor, Pahang), boksyty (Sarawak, Johor), rudy antymonu (Sarawak); ubocznie w kopalniach cyny — złoto i minerały ziem rzadkich (ilmenit, monacyt, kolumbit). Produkcja energii elektrycznej w elektrowniach naft., gazowych i wodnych — 79,3 mld kW·h (2003). Rozwinięty przemysł elektrotechniczny i elektroniczne (półprzewodniki, układy scalone, telewizory, radioodbiorniki, baterie, urządzenia klimatyzacyjne), gł. w Kuala Lumpur i Port Kelang, spoż. (olejarnie, łuszczarnie ryżu, przetwórnie kakao i ananasów), hutnictwo cyny (Penang, Bagan Jaya, Port Kelang), przemysł kauczukowy, rafineryjny, chem. (nawozy azotowe, środki ochrony roślin, gumowy, farm. i kosmetyczny), środków transportu (montownie samochodów osobowych, ciężarowych, motocykli i motorowerów), drzewny (tartaki).

Rolnictwo.

Użytki rolne zajmują ok. 24% pow. kraju; zróżnicowana wielkość gospodarstw rolnych: duże plantacyjne (średnia pow. 40 ha; największe, założone przez spółki międzynar. o pow. kilku tys. ha) i małe chłopskie (ok. 4 ha). Podstawowym działem rolnictwa jest uprawa roślin eksportowych, gł. kauczuku (ok. 60% pow. upraw) na nadmor. nizinach zachodniej części Płw. Malajskiego; produkcja surowego kauczuku 1,2 mln t (2005, 3. miejsce w świecie, po Tajlandii i Indonezji); 1960–89 12-krotnie powiększono areał upraw palmy olejowej; największe plantacje na południu Płw. Malajskiego (Johor, Selangor) i Sabah; produkcja oleju palmowego 17,8 mln t (2005; 2. miejsce w świecie, po Indonezji); poza tym uprawa kakaowca, palmy kokosowej, pieprzu (gł. Sarawak), trzciny cukrowej. Najważniejszą rośliną żywieniową jest ryż (2,2 mln t, 2004) — produkcja nie pokrywa zapotrzebowania krajowego; na małą skalę uprawa tytoniu, manioku, batatów, warzyw i owoców (ananasy, banany). Hodowla (bawoły — siła pociągowa, trzoda chlewna) ma drugorzędne znaczenie. Eksploatacja lasów. Rybołówstwo (przybrzeżne i dalekomorskie, 1,5 mln t, 2003).

Turystyka.

Wzrastające znaczenie turystyki, która staje się jednym z gł. źródeł dewiz; w 2005 Malezję odwiedziło 15,7 mln turystów, gł. z Singapuru, Japonii, Australii; najliczniej są odwiedzane parki nar.; wpływy z turystyki 5,9 mld dol. USA (2003).

Transport i łączność.

Transport lądowy, zwłaszcza drogowy, dobrze rozwinięty w Malezji Zachodniej, bardzo słabo — w Malezji Wschodniej; łączna dł. dróg kołowych 71,8 tys. km, z czego 55,9 tys. km dróg ma utwardzoną nawierzchnię (w tym 1,2 tys. autostrad); dł. linii kol. (gł. wąskotorowe) 1,9 tys. km (2005), z czego ponad 90% w Malezji Zachodniej; gł. szlaki komunik. w obydwu częściach kraju biegną wzdłuż wybrzeży; wyspa Penang jest połączona z lądem mostem o dł. 13,5 km (najdłuższy w Azji Południowo-Wschodniej); ponad 7 tys. km rurociągów, gł. ropociągi i gazociągi; ponad 7 tys. km dróg wodnych; rozwinięta żegluga kabotażowa; nośność floty handl. wynosi 7,5 mln DWT; gł. porty mor.: Port Kelang, Penang, Port Dickson, Kuantan i Malakka w Malezji Zachodniej oraz Labuan, Kuczing, Kota Kinabalu i Sandakan w Malezji Wschodniej; rozbudowana sieć krajowych połączeń lotn.; 117 lotnisk (2006), w tym międzynar. porty lotn. w Kuala Lumpur, Johor Baharu, Kuczing, Kota Kinabalu, Penang.

Handel zagraniczny.

Wartość eksportu 141 mln dol. USA (2005), importu — 115 mln dol. USA; wywóz gł. urządzeń i podzespołów elektronicznych, ropy naft. i gazu ziemnego, drewna, kauczuku, oleju palmowego, artykułów chem., tekstylia; import żywności, maszyn, środków transportu i nawozów sztucznych; gł. partnerzy handl.: Singapur, USA, Chiny, Japonia, Tajlandia.