Kanada. Literatura
 
Encyklopedia PWN
Kanada. Literatura.
Literatura kanad. jest dwujęzyczna: ang. i fr.; rozwinęła się późno, ze względu na trudne warunki życia kraju kolonialnego. Literatura w języku angielskim zaczęła się wyodrębniać w poł. XIX w.; pierwszym znanym pisarzem był Th.Ch. Haliburton; tradycję nar. tworzyli autorzy powieści hist.: J. Richardson, W. Kirby, poeci romant.: I.V. Crawford, B. Carman, W. Campbell, A. Lampman, Ch. Sangster, D.C. Scott. Na pocz. XX w. popularność zdobyła tematyka przygodowo-pionierska (R. Connor, Grey Owl) i regionalno-obyczajowa (M. de la Roche, G. Graham, F.Ph. Grove, S. Leacock, L.M. Montgomery). Dużą rolę w unowocześnieniu literatury kanad. odegrały uniwersytety w Toronto i Montrealu (McGill University). Po I wojnie świat. rozwinęła się poezja, w której czołowe miejsce zajął E.J. Pratt; zagadnienia społ. i polit. podejmowali w swych wierszach poeci A.M. Klein, I. Layton, D. Livesay, P.K. Page, oprócz nich tworzyli: L. Dudek, L. Cohen, A.W. Purdy, M. Atwood, G. Bowering, P. Lane, którzy zajmowali się gł. tematyką egzystencjalną. Powojenna proza próbowała, za pomocą różnorodnych środków wyrazu, ukazać problemy współczesności; do najwybitniejszych prozaików należą: H. MacLennan, R. Davies, oprócz nich wyróżniają się Atwood, M. Richler, M. Callaghan, A. Munro, M. Laurence, M. Cohen. Kwestia stworzenia odrębnej i bogatej kultury, najistotniejsza dla wielu kanad. pisarzy, znalazła najpełniejszy wyraz w twórczości dramaturgów lat 70. W eseistyce i krytyce lit. międzynarodową sławę zdobyli: J. Reaney, N. Lewine, M. McLuhan i N. Frye.
Literatura w języku francuskim rozwijała się gł. jako literatura mniejszości katol. w Kanadzie; jej najważniejszym ośr. jest Quebec; poeci romant.: J.O. Crémazie i L.H. Fréchette; symbolizm i parnasizm przenieśli do literatury kanad. A. Lozeau, P. Morin, E. Nelligan, R. Choquette. Prozę powieściową w XIX w. reprezentowali Ph.A. Gaspé ojciec, F.-X. Garneau, L. Conan, w 1. poł. XX w. — L. Hémon, R. Lemelin, Ringuet, G. Roy, F.-A. Savard, G. Guèvremont. W 1940–60 rozwinął się dramat oparty na motywach realist. i hist. (M. Dubé, G. Gélinas, J. Ferron). Od lat 60., w wyniku przeobrażeń społ.-polit. i wzrostu aspiracji niepodl. w Quebecu, twórczość lit. jest silnie związana z ideologią nar., zarówno w prozie (H. Aquin, V.-L. Beaulieu, Ferron, J. Godbout oraz pisarze z grupy Parti pris — 1963–68), jak i w poezji (G. Miron i poeci tworzący tzw. poezję o kraju — poésie du pays: J. Brault, P. Chamberland, Y. Préfontaine, G. Lapointe). Tematyka alienacji językowej, społ. i polit. jest charakterystyczna również dla dramatu okresu 1960–70 (M. Tremblay, J.-C. Germaine, M. Garneau, R. Gurik). Od poł. lat 70. w powieści zaczęły dominować eksperymenty formalne (G. Bessette, R. Ducharme, J. Poulin, Y. Villemaire) oraz estetyka realist. (Y. Beauchemin, L. Caron, F. Noël, M. Tremblay). W poezji wyraźniejsze stały się formy postnadrealist. (F. Charon, R. Giguère, P.-M. Lapointe, G. Hénault, C. Beausoleil) i silne akcenty feministyczne (N. Brossard, M. Gagnon, F. Théoret, M. Uguay). Nową dynamikę w rozwoju literatury wyznacza twórczość pisarzy emigrantów, którzy kwestię przynależności do przestrzeni franko-kand. traktują w sposób indywidualny i odideologizowany, m.in. przez ujawnienie doświadczeń wielokulturowych i wielojęzycznych (Y. Chen, N. Kattan, S. Kokis, M. Micone, R. Robin, D. Laferriere).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia