Formiści
 
Encyklopedia PWN
Formiści,
awangardowe ugrupowanie artyst., zał. 1917 w Krakowie;
utworzone w atmosferze oddziaływania nowych kierunków eur. (ekspresjonizm, kubizm, futuryzm); przy znacznym zróżnicowaniu postaw (S.I. Witkiewicz Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia 1919, L. Chwistek Wielość rzeczywistości 1921) członków ugrupowania łączyło wspólne stanowisko przyznające formie nadrzędną rolę w dziele sztuki, sprzeciw wobec sztuki naturalistycznej oraz dążenie do log. uporządkowanej formy. Inspiracji szukano w sztuce prymitywnej, lud., a także w tradycji wielkiej sztuki dawnej. Członkowie (uczestnicy I wystawy w Krakowie 1917): Chwistek, T. Czyżewski, L. Gottlieb, G. Gwozdecki, J. Hrynkowski, M. Mierzejewski, T. Niesiołowski, A. i Z. Pronaszkowie; 1918–21 dołączyli: J. Fedkowicz, H. Gotlib, Witkiewicz, K. Winkler, E. Zak, A. Zamoyski, a następnie m.in.: L. Dołżycki, K. Lille, Sz. Syrkus, H. Stażewski, R.K. Witkowski; czasopismo „Formiści” (6 numerów, 1919–21; redaktor Czyżewski, Chwistek, potem Czyżewski, Winkler). Działalność Formistów, poza plastyką, obejmowała też inne dziedziny artyst., np. pokazy tańca formistycznego (R. Sachetto), odczyty, wieczory poezji. W literaturze głosili autonomię formy poet., rozumianej jako brzmieniowy kształt wypowiedzi, postulowali lirykę luźnych skojarzeń i odległych zestawień obrazowych; reprezentatywnym przykładem poezji formistycznej jest wczesna twórczość Czyżewskiego. W 1919 Formiści prowadzili Wolną Szkołę Sztuk Pięknych w Zakopanem. Ostatnie (1922) wystąpienia Formistów to 2 wystawy w Polsce i udział w wystawie paryskiej Jeune Pologne; 1922–24 nastąpił powolny rozpad ugrupowania.
Bibliografia
J. POLLAKÓWNA Formiści, Wrocław 1972.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Witkiewicz Stanisław Ignacy, Fantazja, 1921–22 — Muzeum Narodowe, Warszawafot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Chwistek Leon, Defilada, 1935 — Muzeum Sztuki w Łodzifot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia