Europejska konwencja praw człowieka
 
Encyklopedia PWN
Europejska konwencja praw człowieka, ang. European Convention on Human Rights, właśc. Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, ang. Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms,
umowa międzynar. o charakterze regionalnym, dotycząca ochrony praw człowieka, podpisana 4 XI 1950 w Rzymie przez państwa należące do Rady Europy (weszła w życie 3 IX 1953, uzupełniona przez 12 protokołów dodatkowych, ostatni 2000); część protokołów (2, 3, 5, 8, 10 i 11) została wpisana do konwencji, protokół 9 przestał obowiązywać.
Zawiera m.in. gwarancje: prawo do życia, zakaz tortur i innego nieludzkiego traktowania lub karania, zakaz niewolnictwa oraz pracy przymusowej lub obowiązkowej, prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego, prawo do rzetelnego i publicznego procesu przed niezawisłym sądem, prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, mieszkania i korespondencji, wolności myśli, sumienia i wyznania, swobody wypowiedzi (łącznie z wolnością prasy), swobody spokojnego zgromadzania się i stowarzyszania, prawo do małżeństwa i założenia rodziny. Protokoły dodatkowe uzupełniły ten katalog gwarantując m.in.: prawo do poszanowania mienia, nauki, wolnych wyborów, swobodnego przemieszczania się i swobodnego wyboru miejsca zamieszkania, prawo do opuszczenia kraju łącznie ze swoim własnym, zakaz wydalania własnych obywateli i zbiorowego wydalania cudzoziemców, prawo cudzoziemców do minimalnych gwarancji prawnych w przypadku zamiaru ich wydalania, prawo do odwołania się od każdego orzeczenia w sprawie karnej i odszkodowania za niesłuszne skazanie, zakaz ponownego sądzenia i karania za to samo przestępstwo, równość praw i obowiązków cywilno-prawnych w stosunkach wynikających z małżeństwa; zniesiono również karę śmierci.
Konwencja (oprócz konwencji amer., która się nią inspirowała) jest jedynym międzynar. instrumentem ochrony praw człowieka, ustanawiającym sądowy mechanizm kontrolny o charakterze subsydiarnym, którego podstawą są skargi indywidualne osób fiz. oraz skargi państw. Organami powołanymi do rozpatrywania skarg są Europejski Trybunał Praw Człowieka oraz Kom. Ministrów — gł. organ polit. Rady Europy (do 1998 skargi rozpatrywała również Eur. Komisja Praw Człowieka). Orzeczenia Trybunału obowiązują państwa, których dotyczą skargi. W sprawach, których nie przedstawiono do rozpatrzenia Trybunałowi, decyzje w sprawie naruszenia Konwencji podejmuje Komitet Ministrów, który kontroluje również wykonanie wyroków Trybunału. Polska podpisała konwencję 1991, ratyfikowała 1993; osoby uważające, iż władze pol. naruszyły wobec nich postanowienia konwencji, 1 V 1993 otrzymały prawo wniesienia skargi do Eur. Komisji Praw Człowieka (pod warunkiem, że zostały wyczerpane wszystkie środki odwoławcze w kraju), od 1998 — do Eur. Trybunału Praw Człowieka.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia