Rada Europy
 
Encyklopedia PWN
Rada Europy, ang. Council of Europe, fr. Conseil de l’Europe,
organizacja międzynarodowa, założona 1949; z siedzibą w Strasburgu.
Do jej powołania doszło w okresie i w wyniku ożywienia idei integracji europejskiej w latach po II wojnie światowej; obradujący w V 1948 w Hadze tzw. Kongres Europy wezwał m.in. do stworzenia unii gospodarczej i politycznej dla zagwarantowania bezpieczeństwa, niezależności gospodarczej i rozwoju społecznego w Europie; wydarzenia w jej wschodniej części (przewrót komunistyczny w Pradze, blokada Berlina Zachodniego) przyspieszyły działania na rzecz politycznego zbliżenia państw Europy Zachodniej; 5 V 1949 w Londynie 10 państw założycielskich (Belgia, Dania, Francja, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Norwegia, Szwecja, Wielka Brytania i Włochy) podpisało statut Rady Europy (wszedł w życie 3 VIII 1949). Jako główny cel Rady określono działanie na rzecz większej jedności państw członkowskich, obronę i realizację ideałów i zasad będących ich wspólnym dziedzictwem oraz wspieranie ich rozwoju ekonomicznego i społecznego. Aktywność Rady Europy skoncentrowała się na kwestiach obrony i szerzenia praw człowieka oraz zasad demokracji parlamentarnej i rządów prawa, koordynacji i rozwijaniu kontaktów gospodarczych, kulturalnych, społecznych, prawnych i naukowych, ochronie kultury i różnorodnej problematyce społecznej; w praktyce Rada stała się forum dyskusji i współpracy europejskich państw demokratycznych w tych dziedzinach. W okresie 1949–65 do Rady Europy przystąpiły kolejno: Grecja, Turcja, Islandia, RFN, Austria, Cypr, Szwajcaria i Malta. Warunkiem przyjęcia do Rady Europy było (i jest) przestrzeganie rządów prawa i podstawowych praw człowieka oraz przeprowadzenie wolnych wyborów do parlamentu narodowego; 1967–74 z prac Rady Europy wykluczona była Grecja (w okresie dyktatury); po upadku rządów autorytarnych do Rady Europy przyjęto Portugalię (1976) i Hiszpanię (1977). Do 1989 członkami były wyłącznie państwa spoza bloku sowieckiego (1989 — 23 państwa); od 1990 do Rady Europy przystępowały też państwa z Europy Wschodniej; Polska została członkiem 26 XI 1991. Ważną formą działania Rady Europy jest opracowywanie i przyjmowanie umów dotyczących różnych dziedzin współpracy i kontaktów międzynarodowych, praw człowieka, spraw kulturalnych, społecznych i naukowych; podpisano prawie 200 konwencji, porozumień i protokołów Rady Europy; wchodzą one w życie po ratyfikowaniu przez określoną liczbę państw członkowskich, a do większości z nich mogą też przystępować państwa spoza Rady Europy. Do najważniejszych konwencji należą: Europejska konwencja praw człowieka z 1950, Europejska konwencja kulturalna z 1954, Europejska konwencja o ekstradycji z 1957, Europejska karta socjalna z 1961, Europejska konwencja o zwalczaniu terroryzmu z 1977, Europejska konwencja o zapobieganiu torturom i nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu z 1987, Konwencja o ochronie praw i godności człowieka w odniesieniu do zastosowań biologii i medycyny: Konwencja o prawach człowieka i biomedycynie z 1997 (i protokół dodatkowy 1998 zakazujący klonowania człowieka). Rada Europy odegrała ważną rolę w harmonizacji ustawodawstw narodowych, tworzeniu prawodawstwa i sądownictwa europejskiego w zakresie praw człowieka oraz poszukiwaniu rozwiązań problemów prawnych i etycznych. Głównymi organami Rady Europy są: Komitet Ministrów (zbierający się na szczeblu ministrów spraw zagranicznych zwykle 2 razy w roku, a na szczeblu ich reprezentantów w Strasburgu — co tydzień) i Zgromadzenie Parlamentarne (do 1974 — Zgromadzenie Doradcze), składające się z delegatów parlamentów narodowych z państw Rady Europy; ponadto działają m.in.: Sekretariat z sekretarzem generalnym (wybierany przez Zgromadzenie Parlamentarne na kadencję 5-letnią), Europejski Trybunał Praw Człowieka, Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Europy (od 1994) i komisarz praw człowieka (od 1999); od 1993 są organizowane spotkania na szczycie Rady Europy z udziałem szefów państw i rządów (1993 w Wiedniu, 1997 w Strasburgu, 2005 w Warszawie). W 2015 do Rady Europy należało 47 państw, tj. prawie wszystkie europejskie (oprócz Watykanu i Białorusi) oraz Turcja, Cypr, Armenia, Azerbejdżan i Gruzja); status obserwatora mają: Watykan, USA, Kanada, Japonia, Meksyk, Izrael.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia