Europa. Warunki naturalne. Budowa i historia geologiczna

Europa. Warunki naturalne. Budowa i historia geologiczna.

Najstarszą częścią Europy jest prekambryjska platforma wschodnioeuropejska, której fundament, zbudowany z magmowych i metamorficznych skał archaiku i proterozoiku, odsłania się na obszarach tarcz: bałtyckiej i ukraińskiej. Pokrywa platformy, złożona ze skał osadowych o wieku od młodszego proterozoiku po czwartorzęd, osiąga największą grubość w obniżeniach tektonicznych (np. w rowie dnieprzańsko-donieckim). Skały prekambru tworzą również w Europie niewielkie wystąpienia otoczone przez struktury młodsze, np. w Masywie Czeskim, na Wyspach Brytyjskich, Półwyspie Iberyjskim. Zachodnią i północno-zachodnią część kontynentu tworzą głównie orogeny paleozoiczne: kaledońskie (Góry Skandynawskie, Góry Kaledońskie) i hercyńskie (Meseta Iberyjska, Masyw Centralny, Wogezy, Ardeny, Reńskie Góry Łupkowe, Harz, Masyw Czeski, Góry Świętokrzyskie), w znacznej mierze zdenudowane, a następnie odmłodzone w czasie orogenezy alpejskiej. W czasie orogenezy hercyńskiej powstało również pasmo fałdowe Uralu. W południowej części Europy znaczny obszar zajmują orogeny alpejskie (Alpy, Karpaty, Bałkany, Apeniny, Góry Dynarskie, Pireneje, Góry Betyckie), zbudowane głównie ze skał mezozoicznych i trzeciorzędowych, sfałdowane i wypiętrzone w kredzie i trzeciorzędzie. Na ich przedpolu znajdują się zapadliska przedgórskie wypełnione młodymi osadami (np. zapadlisko przedkarpackie). W północno-wschodniej części kontynentu występują rozległe pokrywy osadów zlodowaceń plejstoceńskich. Prawie cała Europa wraz z większą częścią Azji oraz znacznymi obszarami północno-zachodnimi Oceanu Atlantyckiego i Oceanu Arktycznego tworzy płytę litosfery zwaną eurazjatycką. Współczesne procesy tektoniczne w Europie, przebiegające na południu kontynentu, są związane z przemieszczaniem się płyty afrykańskiej ku północy. Główne bogactwa mineralne: węgiel kamienny i brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny, rudy żelaza, manganu, tytanu, cynku i ołowiu, miedzi, także sól kamienna i sole potasowo-magnezowe, boksyty, apatyty, siarka.