Europa. Warunki naturalne. Ukształtowanie powierzchni
 
Encyklopedia PWN
Europa. Warunki naturalne. Ukształtowanie powierzchni.
Najbardziej rozczłonkowana część świata; długośc linii brzegowej (bez wysp) ok. 38 tysięcy km; półwyspy stanowią ok. 25% powierzchni (największe: Skandynawski, Iberyjski, Bałkański, Apeniński, Kolski, Jutlandzki, Krymski, Bretoński), wyspy ponad 7,0% (Wielka Brytania, Islandia, Irlandia, Wyspa Północna Nowej Ziemi, Spitsbergen, Wyspa Południowa Nowej Ziemi, Sycylia, Sardynia, Korsyka, Kreta); średnia wysokość 292 m; najwyższy szczyt Mont Blanc, 4807 m; najniższy punkt na wybrzeżu Morza Kaspijskiego — 28 m p.p.m. (1995); blisko 74% powierzchni leży poniżej 300 m, tylko nieco ponad 5% powyżej 1000 m. We wschodniej części Nizina Wschodnioeuropejska — jeden z największych obszarów nizinnych Ziemi; ponadto niziny występują w strefie przybrzeżnej w zachodniej i środkowej Europy oraz przedgórskich obniżeniach (Nizina Padańska, Nizina Środkowodunajska). Formy terenu nizin Europy Środkowej i Wschodniej są związane ze zlodowaceniami plejstoceńskimi, które kilkakrotnie objęły dużą część Europy (faliste równiny moreny dennej, wały moren czołowych, kemy, ozy, liczne jeziora); największy zasięg miało zlodowacenie skandynawskie, którego lądolód w swym maksymalnym stadium pokrył prawie całe Wyspy Brytyjskie, Morze Północne i oparł się o Średniogórze Niemieckie, Sudety, Karpaty Zachodnie, a we wschodniej Europy dotarł potężnym lobem do doliny środkowego Donu. Góry średniej wysokości i wyżyny rozciągają się w 3 strefach: na północy silnie przekształcone przez zlodowacenia Góry Skandynawskie i góry Szkocji; na wschodzie Ural; na zachodzie i w części środkowej Meseta Iberyjska, Masyw Centralny, Wogezy, Ardeny, Reńskie Góry Łupkowe, Harz, Masyw Czeski, Góry Świętokrzyskie. System młodych, wysokich gór rozciąga się w południowej i częściowo w środkowej Europy: Góry Betyckie, Pireneje, Alpy, Apeniny, Góry Dynarskie, Bałkany i Karpaty. Czynne współcześnie wulkany występują na Islandii, Półwyspie Apenińskim, Sycylii i Wyspach Liparyjskich; wygasłe wulkany trzeciorzędowe skupiają się m.in. w Masywie Centralnym, Apeninach i Sudetach.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Połonina Krasna, szczyt Klimowej — Beskidy Połonińskie (Ukraina) fot. M. Olech/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Bretania, skaliste wybrzeże przylądka Fréhel w zatoce Saint-Malo (Francja)fot. M. Wojciechowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Gran Paradiso Park Narodowy fot. J. Puskarz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Fiord, wybrzeże Lysefjorden (Norwegia)fot. M. Wojdecka/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Mont Blanc, masyw i szczyt na pograniczu francusko-włosko-szwajcarskim.fot. B. Kućmierowska/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Puy de Sancy, widok ze szczytufot. J. Puskarz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Sognefjorden, fiord w Norwegii. fot. D. Raczko/Gea/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Karkonosze, widok ze Śnieżnych Kotłów na Wielki Szyszak. fot. M. Sętkowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Bieszczady, widok na Wielką Rawkę. fot. M. Sętkowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia