Chorwacja. Sztuka.
państwo w południowo-wschodniej Europie, nad Morzem Adriatyckim
Chorwacja. Sztuka
Encyklopedia PWN
Najstarsze zabytki sztuki na terenie Chorwacji pochodzą z neolitu. W Dalmacji zachowały się artyst. wyroby iliryjskie i gr. z VI w. p.n.e.; w okresie późnego antyku cały kraj znalazł się pod silnym wpływem sztuki rzymskiej, potem także sztuki bizantyńskiej.
Wybitnym przykładem architektury przedrom. jest kościół Św. Donata w Zadarze (ok. 805). W IX, X i XI w. rozwinęła się rzeźba dekor. w kamieniu. W 2. poł. XI w. w architekturze pojawił się typ trzynawowej bazyliki rom. z apsydami. Rzeźbę rom. reprezentują drewniane drzwi katedry w Splicie (1214, Andrija Buvina) i monumentalny portal katedry w Trogirze (1240, mistrz Radovan).
Gotyk pojawił się w pn. Chorwacji w XIII w. i rozwijał się do XVI w. Najwybitniejszym rzeźbiarzem i architektem tego okresu był Juraj Dalmatinac. Rozwijała się rzeźba drewniana (I. Budislavić) oraz rzemiosło artystyczne. Na przeł. XV i XVI w. na obszarze nadadriatyckim w architekturze i rzeźbie pojawiły się elementy renesansu. Rzeźbę okresu przejściowego reprezentuje A. Aleši, wczesny renesans — I. Duknović i Mikołaj Florentczyk. Wśród architektów wyróżniali się P. Miličević oraz M. i P. Andrijiciowie (pałac Divona w Dubrowniku). Przedstawicielami dubrownickiej szkoły mal. byli: M. Junčić, V. Lovrin, M. Hamzić i N. Božidarević. We Włoszech działali J. Ćulinović i A. Medulić oraz miniaturzysta J. Klović i miedziorytnik M. Kolunić-Rota. W XVII w. pojawił się barok, który wprowadzili jezuici wraz ze swoim modelem architektury i dekoracji (kościół Św. Katarzyny w Zagrzebiu; Varaždin).
W XIX w. nowe tendencje w sztuce zapoczątkowali m.in. architekt B. Felbinger i malarz portrecista V. Karas. Wybitną pozycję zdobyli: rzeźbiarz dalmatyński I. Rendić oraz malarz V. Bukovac. Działali także malarze — C. Medović, B. Čikoš-Sesija, M.C. Crnić, oraz rzeźbiarze — R. Frangeš i R. Valdec. Uczestniczyli oni wspólnie w wystawach tzw. Chorw. Salonu. Na pocz. XX w. impresjonizm reprezentowali uczniowie szkoły monachijskiej: J. Račić, M. Kraljević, V. Becić i O. Herman; w grafice wyróżnił się T. Krizman, wywodzący się z kręgu wiedeńskiej secesji.
Do XX w. sztuka Chorwacji nie wytworzyła własnego, oryginalnego stylu. Jej samodzielność i odrębność zapoczątkowali rzeźbiarz i malarz Meštrović oraz architekt V. Kovačić, a następnie H. Ehrlich i E. Šen. W latach 20. popularność zyskała nowa architektura mieszkalna, wzorująca się na projektach Le Corbusiera. Działał Wiosenny Salon, kultywujący tendencje nar. romantyzmu. Nowatorstwo w rzeźbie wykazywali F. Kršinić oraz M. Studin. Wśród młodego pokolenia wyróżnił się A. Augustinčić. W okresie międzywojennym do Chorwacji dotarł ekspresjonizm i kubizm (M. Targalie, Z. Šulentič, V. Gecan, M. Trepše). W 1929 powstała grupa Zemlja, a 1930 we wsi Hlebine szkoła malarska. W architekturze reformatorską działalność Kovačicia kontynuowali: D. Ibler, J. Denzler, M. Kauzlarić, A. Albinija, J. Neidhardt, Z. Strižić, J. Seissel, D. Galić i in. W okresie II wojny światowej wielu artystów skromnymi środkami techn., gł. w grafice i rysunku, przekonująco udokumentowało walkę o niepodległość. Tematyka ta dominowała jeszcze kilka lat po wyzwoleniu; została uzupełniona motywami w duchu socrealistycznym. Jednocześnie malarze poszukiwali nowych środków wyrazu. Wśród przedstawicieli nowego pokolenia wyróżnili się: E. Murtić, Š. Perić, I. Dulčić, Z. Prica, A. Kinert, F. Kulmer, B. Dogan, J. Vaništa. Po wojnie rzeźbiarze realizowali liczne pomniki (Augustinčić, Radauš i V. Bakić). K. Angeli-Radovani był twórcą portretów. Nurty świat. awangardy reprezentowali: B. Ružicia, I. Sabolicia, I. Kozaricia, D. Džamonji. Różnorodne obiekty, zgodnie z postulatami nowych czasów, realizowała nowa generacja architektów, m.in.: B. Rašica, V. Turina, I. Vitić, J. Marasović, B. Milić, Z. Kolacio, F. Wenzler.
