Biblioteka Załuskich

Biblioteka Załuskich,

pierwsza pol. biblioteka nar. i jedna z pierwszych na świecie udostępniająca zbiory publiczności;

ufundowana przez braci A.S. i J.A. Załuskich; 1774 przejęta przez państwo, powierzona Komisji Edukacji Nar. (pod nazwą Biblioteka Rzeczypospolitej Załuskich zwaną); od 1780 na mocy uchwały sejmu otrzymywała pierwszy w Polsce egzemplarz obowiązkowy; jedna z największych bibliotek w ówczesnej Europie; 1794 liczyła ok. 400 tys. druków, ok. 20 tys. rękopisów, ponad 40 tys. sztychów; z wywiezionych 1795 do Petersburga zbiorów utworzono Cesarską Bibliotekę Publiczną (ob. Rosyjska Biblioteka Narodowa); w wyniku traktatu ryskiego (1921) część zbiorów rewindykowano i 1928 włączono do Biblioteki Nar.; 1944 niemal całkowicie zniszczone.