publiczne biblioteki, biblioteki powszechne,
biblioteki o charakterze uniwersalnym, bezpłatnie udostępniające zbiory wszystkim, utrzymywane z funduszów państw. lub samorządów terytorialnych.
publiczne biblioteki
Encyklopedia PWN
Najdawniejszą pol. biblioteką o charakterze publicznym była Biblioteka Załuskich (1747–95); pierwszy państw. akt prawny dotyczący szerokiego udostępniania zbiorów bibliotek szkolnych i akademickich oraz zakładania w miastach bibliotek publicznych wydała Komisja Edukacji Nar. (1790); w XIX w. funkcje bibliotek publicznych pełniły m.in. biblioteki szkolne i fundacyjne; biblioteki publicznej tworzyły gł. organizacje społ.-oświat., m.in. Wydział Czytelń Warsz. Tow. Dobroczynności (1858) i Pol. Macierz Szkolna (1905) w Królestwie Pol., Tow. Czytelń Lud. (1880) w zaborze pruskim, Tow. Szkoły Lud. (1891) w zaborze austr.; po odzyskaniu niepodległości (1918) nastąpił rozwój bibliotek publicznych: 1938 działało ich 9 tys., w tym ok. 900 utrzymywanych przez samorządy lokalne; w czasie II wojny światowej straciły ok. 90% zbiorów; po wojnie opiekę nad bibliotekami publicznymi przejęło państwo (Dekret o bibliotekach... z 1946, Ustawa o bibliotekach z 1968); rozszerzyły zakres świadczonych usług o działalność informacyjną; w ogólnokrajowej sieci bibliotecznej tworzą odrębną strukturę, na którą składają się biblioteki: wojewódzkie (12 z nich to biblioteki nauk.; biblioteka. Ważniejsze współczesne biblioteki w Polsce) i ich oddziały terenowe (lub rejonowe), miejskie i gminne oraz ich filie, punkty biblioteczne; kryzys lat 80. pogorszył warunki działania b., powodując m.in. od 1983 zmniejszanie liczby kupowanych przez nie książek (1990 w porównaniu z 1989 o 30,2%); 1992 w 9,8 tys. placówek (w tym 2,5 tys. bibliotek) znajdowało się 138,8 mln jednostek bibliotecznych; 1990–2001 zmalała o 14,2% liczba bibliotek i filii; w 2001 ok. 10% ogólnej liczby b.p. miało komputery, część z nich z dostępem do Internetu.
