Belgia. Gospodarka
 
Encyklopedia PWN
Belgia. Gospodarka.
Kraj wysoko rozwinięty; od 1921 integracja gospodarcza z Luksemburgiem, 1960 — z Holandią i Luksemburgiem (Benelux), 1957 — z krajami członkowskimi EWG; ważną rolę w gospodarce Belgii odgrywa handel zagraniczny (wymiana handlowa Belgii stanowi ponad 3% obrotów międzynarodowych) oraz szeroko rozwinięte usługi (transport, tranzyt, turystyka, banki). W latach 70. i do połowy 80. recesja gospodarcza (upadek wielu gałęzi przemysłu, zwłaszcza górnictwa węgla kamiennego i hutnictwa) spowodowana kryzysem energetycznym i spadkiem światowych obrotów handlowych; od 1986 szybsze tempo rozwoju gospodarczego (średnie roczne tempo wzrostu produktu krajowego brutto 3%), blisko 1/3 nakładów inwestycyjnych przeznacza się na modernizację przemysłu (maszynowego, elektronicznego, petrochemicznego); struktura wytwarzania PKB: przemysł 25%, rolnictwo 1%, usługi 74% (2007); PKB na 1 mieszkańca wg parytetu siły nabywczej wynosi 36,5 tys. dolarów USA (2007). Belgia posiada znaczne rezerwy złota (ponad 30 mln uncji) i dewizowe (ponad 12 mld dolarów USA).
Przemysł. Przemysł Belgii cechuje duża różnorodność i wysoka koncentracja produkcji oraz znaczny udział kapitału zagr. (gł. amer., fr., bryt.); podstawą rozwoju produkcji przem. (niezależnie od tradycji w wielu dziedzinach wytwórczości) jest import surowców i prefabrykatów, przetwarzanie ich w kraju i eksport gotowych wyrobów. Belgia jest uboga w surowce miner., gł. bogactwem jest węgiel kam. wydobywany w Limburgii (wokół m. Genk); wydobycie węgla maleje z powodu zamykania nierentownych kopalń w zagłębiach Borinage, Charleroi, Liège; poza tym eksploatuje się surowce budowlane (wapienie, kwarcyty, piaski szklarskie) oraz niewielkie ilości rud metali nieżelaznych. Energia elektryczna w ok. 38% jest wytwarzana w elektrowniach cieplnych (węglowych, naft. i gazowych); 62% dostarczają elektrownie jądr.: Doel (w pobliżu Antwerpii) — 2680 MW i Tihange (w pobliżu m. Huy) — 2770 MW; produkcja energii elektrycznej na 1 mieszk. wynosi 8166 kW . h (2003). Dobrze rozwinięte hutnictwo metali, zwłaszcza żelaza (rudy importowane z Francji, Luksemburga, Szwecji), w starych ośr. Charleroi, Liège i nowych — Zelzate (na północ od Gandawy), Genk, Clabecq (na południe od Brukseli); produkcja stali na 1 mieszk. wynosi 1075 kg (najwyższa na świecie); poza tym hutnictwo miedzi i cyny w zespole miejskim Antwerpii (Hoboken), cynku i ołowiu w Kempen, Liège i Namur, kobaltu w pobliżu Antwerpii. Przemysł metal. i maszyn. wytwarza produkty o najwyższym standardzie świat., przeznaczone na eksport, zwłaszcza maszyny włók., urządzenia górnicze, turbiny energ., broń (gł. ośr.: Liège, Charleroi i Gandawa). Duże znaczenie ma przemysł środków transportu, gł. montaż samochodów (ok. 50% montowanych samochodów w świecie) znanych firm, jak Ford (w Genk), General Motors (Antwerpia), Renault (Bruksela); w Seraing k. Liège i Charleroi produkcja taboru kol., w Antwerpii — ciągników i statków. Rozwija się nowocz. przemysł elektroniczny, m.in. produkcja radioodbiorników i telewizorów w Gandawie, Brukseli, Liège. Wysoką dynamikę rozwoju ma przemysł rafineryjny i chem.; rafinerie belgijskie (m.in. 5 rafinerii w Antwerpii) przetwarzają ponad 35 mln t ropy naft. rocznie, zakłady petrochemiczne (Antwerpia, Gandawa, Feluy) wytwarzają kauczuk syntet., barwniki org., tworzywa sztuczne; Belgia jest także wielkim producentem sody (koncern Solvay kontroluje świat. handel sodą), kwasu siarkowego, nawozów azotowych i fosforowych. Najstarsze tradycje, sięgające średniowiecza, ma przemysł włók., zwłaszcza bawełniany skupiony w starych ośr. tkackich Flandrii, wełn. (Bruksela, Leuven), lniarski; gł. ośr. wyrobu dywanów, koronek brabanckich i odzieży jest Bruksela. Ważną rolę odgrywa przemysł spoż. — gł. cukrowniczy (prow. Brabancja, Hainaut), piwowarski (Bruksela), mięsny, mleczarski.
Rolnictwo. Rolnictwo odgrywa drugorzędną rolę w gospodarce Belgii, charakteryzuje się wysoką wydajnością (ponad 60 q zbóż z 1 ha), specjalizacją produkcji, wysokim poziomem agrotechniki (1 ciągnik na ok. 12 ha użytków rolnych) i chemizacji (461 kg nawozów sztucznych na 1 ha użytków rolnych). Użytki rolne zajmują ponad 45% pow. kraju, większość gospodarstw rolnych ma powierzchnię ok. 10 ha; hodowla dostarcza ok. 70% wartości produkcji roln., rozwinięta hodowla gł. bydła typu mleczno-mięsnego, trzody chlewnej (oparta na importowanych paszach), drobiu (strefy podmiejskie) i owiec (Ardeny). Produkcja roślinna nie pokrywa zapotrzebowania krajowego i jest nastawiona na potrzeby hodowli; uprawa pszenicy, jęczmienia (Brabancja), buraków cukrowych (prow. Hainaut), ziemniaków, lnu (Flandria) oraz tytoniu, chmielu, roślin pastewnych; w strefach podmiejskich rozwinięte ogrodnictwo (jabłonie) i warzywnictwo (częściowo w szklarniach) połączone z uprawą kwiatów. Połowy ryb niewielkie, gł. port rybacki Ostenda. W Kempen i Ardenach duże znaczenie ma eksploatacja lasów.
Turystyka. Znaczne wpływy (8,1 mld dol. USA, 2003) przynosi turystyka zagr.; gł. regiony turystyczne: wybrzeże z kąpieliskami Ostenda i Knokke-Heist, zabytkowe m. Bruksela, Antwerpia, Brugia, Gandawa, Mechelen, Liège oraz Ardeny (słynne uzdrowisko Spa). Lasy wykorzystane jako tereny rekreacyjne.
Transport i łączność. Transport wszechstronnie rozwinięty, charakteryzuje się bardzo dużą gęstością sieci komunik.: 11 km linii kol. na 100 km2 (do 1960 Belgia miała najgęstszą sieć linii kol. na świecie — 15,9 km na 100 km2), Belgię pokrywa gęsta sieć dróg (147299 km (2002) — ponad 490 km na 100 km2), zwłaszcza oświetlonych nocą autostrad z licznymi węzłami i obejściami aglomeracji miejskich; bardzo duży park samochodowy — 466 samochodów osobowych na 1000 mieszk. (2002); 2043 km żegl. dróg wodnych, gł.: Skalda, Moza, Sambra, oraz sieć kanałów łącząca te systemy rzeczne i porty z morzem; nowocz. porty mor. Antwerpia (drugi, po Rotterdamie, port mor. Europy), Gandawa, zespół Brugia–Zeebrugge przeładowują ponad 137 mln t towarów rocznie; nośność mor. floty handl. 7 mln DWT (2005); dobrze rozwinięta krajowa i międzynar. komunikacja lotn.; międzynar. porty lotn. w Brukseli, Antwerpii, Ostendzie. Gęsta sieć telefoniczna — 490 abonentów telefonii stacjonarnej na 1000 mieszkańców (2004); w użyciu 9,1 mln telefonów komórkowych.
Handel zagraniczny. Belgia (wraz z Luksemburgiem) zajmuje czołowe miejsce w świecie pod względem wartości obrotów handlu zagr. na 1 mieszk.: wartość eksportu wynosi 29,4 tys. dol. USA, importu — 27,4 tys. dol. USA (2004); eksport obejmuje 40% wytwarzanych artykułów przem., gł. maszyny, urządzenia, sprzęt transport., tekstylia, produkty chem., metale nieżel., wysoko przetworzone artykuły spoż., w imporcie przeważają maszyny i urządzenia transportowe, surowce (ropa naft., gaz ziemny, węgiel kam., rudy metali), żywność (zboża, używki, owoce); ok. 70% obrotów handl. przypada na kraje członkowskie EU i USA.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia