Stuartowie
dynastia panująca od 1371 w Szkocji oraz od 1603 w Anglii i Irlandii (z przerwą 1649–60) do 1714.
[stjuərtowie],
Stuartowie
Encyklopedia PWN
Wywodziła się z rodu przybyłego z Bretanii, którego członkowie od połowy XII w. sprawowali w Szkocji dziedzicznie funkcję Lorda Stewarda (tj. marszałka dworu królewskiego); tytuł ten stał się nazwą rodu (w formie: Stewart, od XVI w. pod wpływem języka francuskiego: Stuart). W 1371 Robert II objął tron Szkocji; przez małżeństwo Jakuba IV skoligaceni od 1503 z angielskimi Tudorami, Stuartowie ubiegali się później (Maria Stuart) o tron Anglii; 1603 objął go, zgodnie z wolą Elżbiety I, ostatniej z Tudorów, Jakub I (pierwszy protestant wśród Stuartów), łącząc Szkocję oraz Anglię i Irlandię unią personalną. W 1649 pozbawieni władzy w wyniku konfliktu z parlamentem (ścięcie Karola I), 1660 w osobie Karola II odzyskali panowanie. Po obaleniu przez rewolucję 1688–89 katolika, Jakuba II, tron obejmowały jego córki, protestantki: 1689–94 Maria II (i jej mąż Wilhelm III Orański), 1702–14 Anna; 1707 Anglię i Szkocję połączono w Wielką Brytanię, a po śmierci Anny korona brytyjska przypadła dynastii hanowerskiej. Męska linia potomków Jakuba II, katolicka, podtrzymująca pretensje do tronu (jakobici), wygasła 1807.
