Matki Bożej Częstochowskiej obraz,
obraz otoczony szczególnym kultem w Polsce;
Matki Bożej Częstochowskiej obraz
Encyklopedia PWN
czczony jako cudowny wizerunek i jako relikwia nar.; ok. 1382 powierzony klasztorowi Paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie przez ks. Władysława Opolczyka (wg innej hipotezy sprowadzony tam z Włoch za pośrednictwem węg.) i przechowywany w tamtejszym kościele; 1430 uszkodzony podczas napaści husytów, restaurowany. Przedstawia Marię z Dzieciątkiem w typie Hodegetrii; malowany temperą na desce lipowej, składa się z 2 warstw mal.: kompozycji bizant. z XI–XII w. i przekształceń wizerunku w duchu zachodnim z XIV w.; dodatkowo przemalowany w trakcie restauracji po 1430; „blizny” (2 na obliczu i 4 na szyi) wg współcz. badań (profesor W. Kurpik) są autentycznymi uszkodzeniami powstałymi podczas husyckiego napadu; ciemna tonacja twarzy i rąk wynika z pokrycia ich wieloma warstwami werniksu ciemniejącego z upływem czasu; obraz koronowany 1717 i ponownie 1910.
Kult obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, zapoczątkowany przez fundatorów klasztoru Paulinów na Jasnej Górze w końcu XIV w., narastał w następnych wiekach; wśród jego czcicieli byli kolejni królowie pol., składający dary i polecający się opiece Matki Boskiej Częstochowskiej, uznanej za Królową Polski i Polaków. Najważniejszymi wydarzeniami w dziejach kultu były lwow. śluby króla Jana II Kazimierza (1656) i Jasnogórskie Śluby Narodu (1956), przygotowane przez prymasa S. Wyszyńskiego. Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej stało się celem pielgrzymek z całej Polski, także (już od 1430) z państw ościennych (m.in. Węgier, Saksonii, Prus), a obecnie z Europy i świata.
