Kazachstan. Gospodarka

Kazachstan. Gospodarka.

Kraj przemysłowo-rolniczy (do XII 1991 w centralnoazjatyckim regionie ekonomicznym ZSRR), stosunkowo samowystarczalny; próby zreformowania gospodarki od X 1990; VI 1991 dekret o prywatyzacji własności państwowej (do 1992 przeprowadzono m.in. prywatyzację stad bydła, sektora usług, drobnego przemysłu); 1993 podpisana umowa o utworzeniu joint-venture z amerykańską kompanią naftową Chevron (na okres 40 lat) w celu zagospodarowania jednych z największych na świecie pól naftowych na północno-wschodnim brzegu Morza Kaspijskiego. Reformy rynkowe prowadzone pod patronatem Międzynarodowego Funduszu Walutowego; 1996 opracowano program prywatyzacji (obejmuje także przemysł naftowy i metalurgiczny); stworzono bardzo korzystne warunki dla inwestorów zagranicznych (liczne ulgi, w tym podatkowe). Reformy i zainwestowany kapitał zagraniczny (ponad 7 mld dolarów USA), głównie w sektor energetycznym, spowodowały w końcu lat. 90. wzrost gospodarczy; 2000–01 wzrost PKB przekraczał 10%, 2002–05 — 9%. Wartość PKB wg parytetu siły nabywczej na 1 mieszkańca wynosiła 10,4 tys. dolarów USA (2007). Struktura wytwarzania PKB (w %): rolnictwo 5,8, przemysł 39,4, usługi 54,8.

Przemysł.

Złoża ropy naft. (Tengyz, Karaszyganak, Özen) należą do największych na świecie; w eksploatacji (51 mln t, 2003) uczestniczą m.in. koncerny amer. Chevron i Mobil, wł. Agip, ros. Gazprom i chiń. państw. korporacja naft.; ponadto wydobycie gazu ziemnego, węgla kam., rud żelaza; na pocz. lat 90. elektrownie cieplne (opalane gł. węglem) dostarczają ok. 85% produkcji energii elektrycznej, wodne (na Irtyszu, Syr-darii, Ili) — 12%; w m. Aktau czynna elektrownia jądr. (zasila odsalarnię wody mor.); produkcja energii elektrycznej 66,8 mld kW·h (2004); hutnictwo metali nieżel. (zwłaszcza miedzi, cynku i ołowiu) i żelaza; przemysł metal., chem. (petrochemiczny, nawozy sztuczne), materiałów budowlanych (cement, elementy z betonu), szklarski i porcelanowo-fajansowy, spoż. (gł. mięsny), lekki (wełn., skórz., dziewiarski); maleje rola przemysłu maszyn. (górniczego, dla hutnictwa i roln.).

Rolnictwo.

Grunty orne zajmują ok. 13% pow. Kazachstanu (w większości zagospodarowane po 1954, obecnie kilka mln ha ponownie leży odłogiem), łąki i pastwiska prawie 70%; uprawy: pszenica, jęczmień, owies; rośliny przem.: bawełna, tytoń, buraki cukrowe, słonecznik; ponadto uprawa ziemniaków, warzyw, drzew owocowych; hodowla owiec (10,8 mln sztuk, 2004, m.in. karakułowych), bydła, koni, wielbłądów.

Transport i łączność.

Transport kol. (13,7 tys. km linii szerokotorowych, 2004) i samoch. (258 tys. km dróg kołowych, z czego 94% utwardzonych); sieć kol. na północy łączy się z Koleją Transsyberyjską, od 1992 czynne odgałęzienie do Shankou (Chiny); 4 międzynar. porty lotn. (Ałmaty, Aktau, Atyrau, od 1998 Astana), połączenia lotn. z Moskwą i Nowosybirskiem (Rosja) oraz z innymi sąsiednimi krajami i Armenią; żegluga na M. Kaspijskim, jez. Bałchasz, na Irtyszu, Syr-darii i Uralu; rurociągi naft. i gazociągi na Ural oraz do Rosji, rurociąg naft. (dł. 1500 km) łączący złoże Tengyz z portem Noworosyjsk nad M. Czarnym (Rosja). Słabo rozwinięta sieć telefoniczna (2,5 mln abonentów telefonii stacjonarnej, 2004); w użytkowaniu 2,8 mln telefonów komórkowych.

Handel zagraniczny.

Wartość eksportu 30,1 mld dol. USA (2005), importu — 17,5 mld dol. USA; gł. artykuły eksportu: ropa naft. i skroplony gaz, metale, produkty chem., maszyny, zboże; import maszyn, urządzeń elektrycznych, produktów chem., żywności, pojazdów; gł. partnerzy handl.: Rosja, Chiny, Niemcy, Włochy, Francja.