Hałda

Hałda

Hałdy stanowią typowo antropogeniczną formę powierzchni ziemi, powstałą w wyniku produkcji i naziemnego składowania odpadów przemysłowych. Stosunkowo najwięcej hałd powstaje w przemyśle wydobywczym i przetwórczym węgla oraz rud metali, a także w energetyce. Zależnie od rodzaju składowanych odpadów (np. skały płonne z kopalń podziemnych i odkrywkowych, szlamy poflotacyjne przetwórstwa węgla, rud siarki i metali, czy popioły i żużle z elektrowni i elektrociepłowni), hałdy mogą mieć różny kształt, a przede wszystkim odmienną strukturę fizyczną i skład chemiczny, decydującą o szkodliwości oddziaływania na środowisko (np. wywiewanie pyłów, wymywanie substancji toksycznych) oraz o możliwościach ich zasiedlania przez organizmy (obecność pierwiastków toksycznych, często metali ciężkich, silne zakwaszenie lub alkalizacja, brak biogenów, głównie azotu, nasilona erozja zboczy). Ponieważ naturalna sukcesja roślinna jest tu przeważnie ograniczona lub wręcz niemożliwa, hałdy poddaje się rekultywacji, zmierzającej do zlikwidowania negatywnych skutków środowiskowych (erozja, wtórne zapylenie) oraz do nadania im wartości użytkowych i przyrodniczych. W pierwszej fazie wykonuje się tzw. rekultywację techniczną, obejmującą ukształtowanie rzeźby terenu, umocnienie skarp, regulację stosunków wodnych i pokrycie hałdy warstwą gleby, a następnie stosuje się tzw. rekultywację biologiczną obejmującą zabiegi agrotechniczne (orkę, nawożenie) oraz wprowadzanie roślin. Szczególnie przydatne bywają tzw. metalofity, czyli gatunki o wybitnie dużej tolerancji na toksyczne metale, które wykorzystuje się do fitoekstrakcji metali z mocno zanieczyszczonego podłoża. Do pospolitych roślin tego typu należą głównie trawy (np. kostrzewa i mietlica), byliny (mniszek, zawciąg) oraz rośliny motylkowe (nostrzyk, traganek), które dodatkowo sprzyjają gromadzeniu się azotu. Wśród drzew wprowadzanych na hałdy pierwszeństwo daje się gatunkom pionierskim, o stosunkowo dużej odporności na emisje przemysłowe i zanieczyszczenia podłoża (np. topole, wierzby, olsze, brzozy, robinia). Bardzo pomocne jest stosowanie specjalnych preparatów mikoryzowych, ułatwiających szybką rozbudowę systemów korzeniowych.

Taida Tarabuła

Odkrywkowa kopalnia siarki, Okręg Tarnobrzeski

Bełchatów, odkrywkowa kopalnia węgla