rekultywacja środowiska zdegradowanego
 
Encyklopedia PWN
rekultywacja środowiska zdegradowanego,
przywracanie przekształconym niekorzystnie środowiskom, czyli zdegradowanym w wyniku gosp. i bytowej działalności człowieka, gł. glebom i zbiornikom wodnym, ich funkcji biol. oraz cech użytkowych.
Działalność człowieka od momentu jego pojawienia się na Ziemi była związana z przekształcaniem środowiska przyr.; wypalanie lasów (uzyskiwanie powierzchni pod uprawę), wyrąb drzew (pozyskiwanie budulca), a ob. także rozwinięty przemysł, zwłaszcza wydobywczy, rolnictwo (degradacja siedliska rolniczego), budowa miast, transport przekształcają środowisko i powodują jego degradację.
Rekultywacja gruntów obejmuje zagospodarowywanie terenów poprzem. i zniszczonych w wyniku eksploatacji górniczej oraz wykorzystywanie zwałowisk skał płonnych i wyrobisk popiaskowych; w przypadku wydobycia metodami odkrywkowymi (np. węgla brunatnego), przed przystąpieniem do eksploatacji zdejmuje się i zabezpiecza wierzchnią warstwę gruntu. Po zakończeniu wydobycia i zasypaniu wyrobisk rozprowadza się ją na powierzchni. Trudnym przedsięwzięciem jest rekultywacja hałd i wysypisk odpadów; wykształcenie nawet cienkiej warstewki nowej gleby, pozwalającej na rozwój roślinności, trwa wiele lat; proces ten, obejmujący sukcesję wielu gat. roślin, można przyspieszyć przez sztuczne zasiedlenie odpowiednimi gatunkami. Rekultywację jezior i sztucznych zbiorników wodnych prowadzi się zwykle w przypadku ich silnej eutrofizacji. Stosuje się metody mech., gł.: bagrowanie, polegające na usuwaniu warstwy osadów dennych i części przybrzeżnej roślinności zakorzenionej; destratyfikację, czyli burzenie lub niedopuszczanie do powstania w jeziorze uwarstwienia termicznego, stymulującego masowy rozwój glonów w górnej — nagrzanej i oświetlonej — warstwie wód; przepłukiwanie, dające oprócz działania destratyfikacyjnego efekt rozcieńczania. Metody chem. rekultywacji jezior to precypitacja, czyli strącanie związków fosforu, a tym samym usuwanie części tego biogennego pierwiastka z obiegu i ograniczenie przyrostu masy glonów, oraz stosowanie algicydów. Obecnie coraz szersze zastosowanie zyskuje tzw. biomanipulacja, polegająca na ingerencji w skład gatunkowy zooplanktonu i introdukcji wybranych gat. ryb. Rekultywacji rzek dokonuje się przez zintensyfikowanie ich naturalnej zdolności do oczyszczania — budowę progów i kaskad zwiększających aerację, regulację biegu rzek oraz eliminowanie zastoisk, gdzie łatwo może dojść do wyczerpania się tlenu.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia