ochrona gleb i gruntów

ochrona gleb i gruntów,

racjonalne gospodarowanie zasobami gleb i ochrona ich wartości produkcyjnych oraz innych niezbędnych do zachowania równowagi przyr., w szczególności zapobieganie i przeciwdziałanie zmianom, a w razie uszkodzenia lub zniszczenia — przywracanie właściwego stanu.

Złoża kopalin podlegają ochronie polegającej na racjonalnym gospodarowaniu ich zasobami oraz kompleksowym wykorzystaniu kopalin, w tym również kopalin towarzyszących. Grunty rolne wysokiej jakości i grunty leśne nie powinny być przeznaczane na cele nieroln. i nieleśne, w tym na cele inwestycyjne (zasada ta nie jest powszechnie przestrzegana). Użytkując grunty należy zapewnić ochronę gleb przed erozją, niszczeniem mech. oraz zanieczyszczeniem substancjami szkodliwymi dla człowieka, roślin i zwierząt, a w przypadku użytkowania roln. lub leśnego należy stosować właściwe metody i środki uprawy, tj. płodozmiany i nawożenie org., niezbędne do zachowania lub stworzenia właściwych warunków rozwoju organizmów i stosunków wodnych w glebie. Do zabiegów przeciwerozyjnych należy zalesianie wzgórz piaszczystych i tworzenie pasów wiatrochronnych oraz niwelacyjnych progów stokowych, właściwa agrotechnika, kształtowanie optymalnych stosunków wodnych, rekultywacja gruntów zniszczonych oraz stosowanie stabilizatorów glebowych, tj. chem. środków przeciwerozyjnych, które zlepiają cząstki piasku lub lessu w większe i bardziej stabilne aglomeraty. Środki chem. i biol., wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio do gleby, należy stosować w ilościach i w sposób nie naruszający równowagi przyr., a zwłaszcza nie powodujący szkodliwego zanieczyszczenia gleby lub wody, niszczenia zwierząt i roślin oraz funkcjonowania ekosystemów. Prowadząc eksploatację złóż kopalin należy przedsiębrać środki niezbędne do ochrony zasobów złóż, ochrony powierzchni ziemi oraz wód powierzchniowych i podziemnych, a także sukcesywnie prowadzić rekultywację terenów poeksploatacyjnych.

Odpowiednie i w porę przeprowadzone zabiegi agrotechn. mogą częściowo powstrzymać degradację gleby. Zapewnienie optymalnej równowagi substancji chem. w glebie wymaga: uzupełniania wyczerpanych substancji, wyrównywania proporcji poszczególnych pierwiastków chem., korygowania odczynu gleby. Wyczerpywaniu się składników troficznych (pokarmowych) zapobiega się przez nawożenie gleb odpowiednimi nawozami w optymalnych ilościach, z zachowaniem tzw. praw nawożenia. W Polsce ponad 80% gleb uprawnych wymaga systematycznego wapnowania. Do zabiegów powodujących wzrost areału gruntów rolnych i leśnych należy rekultywacja i zagospodarowywanie nieużytków powstałych w wyniku działalności człowieka, zagospodarowywanie odłogów i różnego rodzaju nieużytków naturalnych, np. terenów zabagnionych i zawodnionych, zagospodarowywanie wąwozów erozyjnych, scalanie i wymiana gruntów oraz odkwaszanie i odkamienianie gleb.

Rekultywacja gruntów zdewastowanych i zdegradowanych przez przemysł ma na celu nadanie im lub przywrócenie wartości użytkowej; obejmuje: kształtowanie rzeźby terenu oraz regulowanie stosunków wodnych, odtworzanie gleb metodami techn. (np. pokrycie terenu warstwą ziemi próchnicznej, użyźnienie materiałami odpadowymi), budowę dróg dojazdowych, a następnie neutralizację utworów glebowych silnie zanieczyszczonych i użyźnienie utworów jałowych, wprowadzenie roślinności odtwarzającej warunki biol. w glebie i hamującej erozję, odbudowę biol. lub biol.-techn. skarp itp. Kierunek rekultywacji i zagospodarowania nieużytków może być: roln. (z przeznaczeniem terenu pod grunty orne, użytki zielone, sady, ogrody), leśny (zalesienia i zadrzewienia), wodny (budowa stawów i zbiorników), rekreacyjny (urządzenie terenów wypoczynkowych i turyst.), a także infrastrukturowy (np budowa zakładów przem.).