urdu literatura
 
Encyklopedia PWN
urdu literatura,
jedna z literatur nowoindyjskich, tworzona w języku urdu na terenie Indii i Pakistanu.
Okres literatury dekańskiej (dakhini) — XIV–XVII w. Na dworach muzułm. władców Golkondy, Bidźapuru, Hajdarabadu, Gudźaratu powstawała gł. poezja w językach perskim i urdu, w znacznym stopniu podporządkowana wzorom perskim (formy gazel i masnawi), pozostawała pod wpływem rel.-społ. idei sufizmu i bhakti; reprezentowali ją gł.: Ibn Niśati, Wadźahi i Wali Aurangabadi, twórca szkoły poet. urdu. Okres średni — 1700–1875. Centrum literatury urdu przeniosło się do Delhi, na dwór Wielkich Mogołów; gł. gatunkami lit. były: destan, epos bohaterski lub romant. i gazel; tworzyli poeci zw. czterema filarami urdu: Mirza Dźan-i-Dźahan Mazhar z Delhi, Muhammad Taki Mir z Agry, Chodźa Mir Dard, poeta sufickiej liryki rel., oraz Muhammad Rafi Sauda, twórca satyr i elegii. Nowe idee, zbliżone do eur. renesansu, wprowadził do literatury Nazir Muhammad z Agry, autor poematu Admi-nama [‘człowiek’]; tworzył autor kasyd i najwybitniejszy poeta i pisarz Mirza Ghalib, także Muhammad Ibrahim Zauk, autor kasyd; w literaturze tego okresu dominowały zagadnienia społ. i moralne, problem wolności człowieka, nietolerancji rel. i społecznej. Rozwój prozy urdu w pocz. XIX w. był związany z działalnością pisarzy kalkuckich, zgromadzonych przy Fort William College; byli to m.in. Mir Amman i Said Hajdar Baksz Hajdari. W poł. XIX w. nastąpił też szybki rozwój prasy. Okres nowożytny — od 1875. Prozę reprezentował m.in. Ratannath Sarszar (powieść hist.); w końcu XIX w. dominował realizm, którego najwybitniejszym przedstawicielem był Premćand, twórca nowel, piszący początkowo w urdu; krytykę lit. uprawiał poeta Chodźa Altaf Husajn Ali, różne gatunki lit. — M. Iqbal, poeta i filozof, uważany za ojca duchowego Pakistanu; Dźoś Malihabadi zainicjował romant. poezję patriotyczną. Przed II wojną świat. i później wyróżnili się: Krishan Chander, Chodźa Ahmad Abbas i Rajinder Singh Bedi oraz Saadaf Hasan Mantu (w Pakistanie); w ich twórczości dominuje gł. problematyka społ.: życie klas średnich i chłopów, stosunki hindusko-muzułm., tragiczne skutki podziału Indii na 2 państwa. Wśród twórców pakistańskich wyróżnić można m.in.: Ahmada Nadima Kasmiego, pisarki Kurratul Ajn Hajdar, Raziję Sadźdźad Zahir oraz pisarzy, którzy zaczynali tworzyć już w Pakistanie — Szaukata Siddiki, pisarkę Chadidźę Mastur, poetów Zafara Gorakhpuri, Adźmala Adźmalego, Sulejmana Ariba.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia