świątynia

świątynia,

budynek lub określony teren (np. plac), przeznaczony i przystosowany do celów sakralnych: parafii, zboru, gminy wyznaniowej czy in. grupy rel. (asyryjsko-babiloński zigurat, buddyjska stupa, chiń. pagoda, słow. kącina, żydowska synagoga i bożnica, chrześc. kościół, cerkiew czy dom modlitwy).

Znana wszystkim religiom rozwiniętym. 1) W religiach politeistycznych światynie najczęściej uważano za mieszkanie, dom bóstwa; była poświęcona jednemu lub więcej bogom, których wyobrażenia w postaci posągów i rzeźb, znajdujące się wewnątrz budowli, symbolizowały obecność tych bóstw; gł. obrzędem odprawianym w świątyniach był obrzęd ofiary, nad którym pieczę mieli kapłani; świątynia była także miejscem zanoszenia modłów do bóstw, odprawiania ceremonii podczas świąt rel. oraz miejscem nauczania rel.; świątynie spełniały też wiele funkcji pozarel.: odbywały się w nich posiedzenia władz polit. (np. senatu w staroż. Rzymie), przechowywały skarbiec lokalnej społeczności, były miejscem azylu dla przestępców oraz stanowiły schronienie dla sierot, chorych i bezdomnych, jak również były skarbcem dzieł sztuki, zarówno pochodzenia miejscowego, jak sprowadzonych nieraz z odległych krajów. 2) W staroż. judaizmie jedyną świątynią, w której sprawowano obrzęd ofiary, była Jerozolimska Świątynia; we współcz. judaizmie funkcję świątyni pełni synagoga, dom zgromadzeń i modlitw Żydów; w islamie miejscem modłów i oddawania czci Allahowi jest meczet. 3) W chrześcijaństwie budowlą przeznaczoną do sprawowania kultu rel. jest kościół (w prawosławiu zw. też cerkwią, natomiast w protestantyzmie, zwłaszcza dawniej — zborem); w katolicyzmie i prawosławiu świątynia jest miejscem zgromadzenia liturgicznego i sprawowania Eucharystii, w protestantyzmie — miejscem zgromadzeń wiernych dla upamiętnienia Ostatniej Wieczerzy, zanoszenia modlitw do Boga oraz przyjmowania nowych czł. wspólnoty podczas obrzędów chrztu i konfirmacji.