secesyjny ruch,
ruch polit. w USA w połowie XIX w. na rzecz oddzielenia się Południa od reszty kraju i utworzenia przez nie osobnego państwa,
secesyjny ruch
Encyklopedia PWN
geneza ruchu secesyjnego sięga przeł. XVIII i XIX w., sporów o konstytucję Stanów Zjedn. z 1787 między antyfederalistami a federalistami oraz o zakres suwerenności stanów w Unii i doktrynę nullifikacji; poprzedziły go próby opuszczenia Unii przez niektóre stany Nowej Anglii w czasie wojny 1812 i próba secesji ze strony Karoliny Południowej podczas sporów o taryfy celne 1828 i 1832; ruch secesyjny, zapoczątkowany w stanach południowych w latach 20. XIX w., nasilił się gwałtownie w latach 40. i 50.; zrodziły go narastające między Północą a Południem konflikty (zwłaszcza w sprawie niewolnictwa) związane z odmiennością społ.-ekon. obu regionów oraz walka o dominację w Unii; niemożność rozwiązania sprzeczności, m.in. w drodze tzw. kompromisów (kompromis Missouri 1820, kompromis 1850), umacniała ruch secesyjny; dążenie do secesji zwiększała nasilająca się w poł. XIX w. propaganda abolicjonistyczna; 1860 zwycięstwo A. Lincolna z Partii Republikańskiej w wyborach prezydenckich skłoniło Karolinę Południową do wystąpienia z Unii (20 XII 1860), czym zapoczątkowała secesję dalszych stanów, które utworzyły Skonfederowane Stany Ameryki; klęska Konfederacji Południa w secesyjnej wojnie (1861–65) położyła kres dalszym próbom secesji i sporom o zakres suwerenności stanów w Unii.
