rewolucja agrarna
 
Encyklopedia PWN
rewolucja agrarna,
całokształt dokonujących się w XIX w. przeobrażeń technicznych i społeczno-gospodarczych w rolnictwie Europy (głównie kontynentalnej), które doprowadziły do wielkiego wzrostu produkcji.
Rewolucja agrarna obejmowała zasadnicze przemiany społeczno-ekonomiczne na wsi, polegające na likwidacji feudalizmu przez utrwalenie się stosunków własnościowych, charakterystycznych dla kapitalizmu (uwłaszczenie chłopów) oraz na rozpadzie stanowej struktury społeczeństwa wiejskiego i wykształceniu się układu klasowego przy jednoczesnej przemianie większych gospodarstw rolnych w kapitalistyczne przedsiębiorstwa produkcji towarowej. W okresie rewolucji agrarnej dokonały się przeobrażenia techniczno-produkcyjne w uprawie ziemi. Zmieniły się system uprawy roli (likwidacja ugorów, przechodzenie od tradycyjnej trójpolówki ugorowej do trójpolówki bezugorowej i płodozmianu) oraz struktura zasiewów — wprowadzono nowe uprawy, rozpowszechniła się zwłaszcza uprawa ziemniaków i roślin paszowych (koniczyna). Coraz powszechniej stosowano intensywne nawożenie nawozami mineralnymi. Mechanizacja rolnictwa, polegająca początkowo na ulepszaniu narzędzi tradycyjnych, a następnie wprowadzaniu maszyn rolniczych (głównie młockarni i siewników) doprowadziła do wzrostu wydajności pracy i ziemi. Intensywnie rozwijała się hodowla zwierząt domowych, początkowo owiec, później bydła rogatego i trzody chlewnej. Stało się to możliwe dzięki uszlachetnieniu gatunków żywego inwentarza oraz wykorzystaniu nowych roślin paszowych. Procesy związane z rewolucją agrarną rozpoczęły się najwcześniej, już w końcu XVII w., w Niderlandach i Anglii (tzw. nowe rolnictwo). W XVIII w. objęły Europę Zachodnią, ale zasadnicze przemiany nastąpiły w 1. połowie XIX w. Na ziemiach polskich rewolucja agrarna dokonywała się przez cały XIX w., zwłaszcza w jego 2. połowie. Procesy związane z rewolucją agrarną przebiegały różnie w poszczególnych zaborach. W zaborze pruskim w wyniku ekonomicznie racjonalnej reformy stosunków agrarnych oraz dzięki związkom z chłonnym rynkiem państwa niemieckiego rezultaty techniczno-produkcyjne rewolucji agrarnej były prawie takie same jak w Europie Zachodniej. Rewolucja agrarna w zaborze rosyjskim i austriackim nie doprowadziła do tak głębokich zmian ekonomicznych i techniczno-produkcyjnych, jakie miały miejsce w zaborze pruskim. W rezultacie ziemie polskie uległy podziałowi pod względem poziomu rolnictwa na 2 całkowicie różne obszary, które zachowały swe odrębności aż do 1945.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia