pokarmowy układ

pokarmowy układ, układ trawienny,

zespół narządów biorących udział w pobieraniu, trawieniu i wchłanianiu pokarmu oraz wydalaniu niestrawnych resztek i stałych produktów przemiany materii;

w uproszczeniu ma postać umięśnionej rury o różnym świetle, długości i budowie ścian, zawierających zwykle gruczoły trawienne śródścienne, z którą łączą się gruczoły trawienne pozaścienne; gruczoły trawienne wydzielają soki trawiące pokarm; transport treści pokarmowej następuje gł. dzięki pracy mięśni ścian układu pokarmowego (perystaltyka). U człowieka i ssaków wyższych w skład układu pokarmowego wchodzą: jama ustna wraz z jej narządami (uzębienie, język), gardło, przełyk, żołądek i jelito, zróżnicowane na jelito cienkie (dwunastnica, jelito czcze i biodrowe) oraz jelito grube (jelito ślepe, okrężnica i odbytnica); ponadto gruczoły pozaścienne: ślinianki, uchodzące do jamy ustnej, oraz wątroba i trzustka, których przewody wyprowadzające uchodzą do dwunastnicy. Podobną w zasadzie budowę ma układ pokarmowy innych kręgowców. Długość przewodu pokarmowego jest związana z jakością i strawnością pokarmu; mięsożerne mają przewód krótki, a roślinożerne, spożywające pokarm mniej treściwy, objętościowy, zawierający dużo celulozy — dłuższy. U bezkręgowców układ pokarmowy jest zwykle mniej zróżnicowany; u niektórych, np. tasiemców, nie występuje.