pitagorejczycy
 
Encyklopedia PWN
pitagorejczycy,
uczniowie Pitagorasa, członkowie założonego przez niego Związku Pitagorejskiego, rozwijącego się VI– IV w. p.n.e. w miastach południowej Italii i Grecji, oraz późniejsi kontynuatorzy jego nauki;
rozkwit przypadł na przełomie VI i V w. p.n.e. Wtedy to swymi wpływami politycznymi objął wiele miast italskich, co doprowadziło do krwawych starć z przeciwnikami i rozproszenia Związku Pitagorejskiego. Szkoła odrodziła się w I w. p.n.e. w Rzymie i Aleksandrii jako neopitagoreizm. Do najstarszych p., działających w Italii, należą: Alkmeon z Krotonu, Epicharm z Kos, Archytas z Tarentu, Hippodamos z Miletu, Hiketas, Timajos z Lokrów. Kolejne pokolenie p. (Filolaos z Krotonu, Eurytos, Eudoksos z Knidos) przeniosło naukę Związku Pitagorejskiego do Grecji. Za pierwszego, który opublikował dzieła szkoły, uchodzi Filolaos z Krotonu. Głównym celem Związku Pitagorejskiego, do którego należeli kobiety i mężczyźni z różnych warstw społecznych, połączeni wspólnotą majątkową, było urzeczywistnienie nowego modelu życia. Jego podłoże stanowiły zaczerpnięte z orfizmu wierzenia w metempsychozę. Według nich dusza ludzka jest nieśmiertelna; w przeciwieństwie do ciała ma naturę boską. Z powodu swego pierwotnego przewinienia została połączona z ciałem, będącym jej więzieniem. Aby odpokutować swą winę, dusza musi się wiele razy wcielać nie tylko w postacie ludzi, lecz również zwierząt. Oswobodzeniu z kręgu wcieleń służą zabiegi oczyszczające. Według przekazów z IV w. wspólnota p. obejmowała 2 grupy: „akuzmatyków” i „matematyków”. Pierwsi doskonalili się w milczeniu, słuchaniu i przestrzeganiu przepisów żywieniowych i rytualnych; ich życie koncentrowało się głównie na obrzędach religijnych. Drudzy zajmowali się przede wszystkim naukami matematycznymi i przyrodniczymi, dostępując, poprzez kontemplację prawdy, największego oczyszczenia. P. twierdzili, że każdej rzeczy i każdemu pojęciu odpowiada liczba, stanowiąca o jej istocie, liczba pełni funkcję zasady ograniczającej, określającej daną rzecz. Całość wszystkich rzeczy, czyli świat, zestrojony dzięki liczbie w harmonię, został nazwany Kosmosem. Odkrycie w świecie prawidłowości matematycznej pociągało za sobą kult liczby, czczonej jako boska przyczyna wszelkiego ładu i podstawa poznania. P. są autorami wielu odkryć w dziedzinie matematyki, np. twierdzenia o sumie kątów w trójkącie i tzw. prawa Pitagorasa, w dziedzinie akustyki, np. zależność matematyczna między wysokością dźwięku a długością struny, interwałów i rządzących nimi praw matematycznych, jak również w dziedzinie astronomii, podważając system geocentryczny.
Bibliografia
J. Gajda Pitagorejczycy, Warszawa 1996;
D. Musiał Sodalicium Sacrilegii: Pitagorejczycy w Rzymie w okresie republiki: fakty i mity, Toruń 1998;
M.C. Ghyka Złota liczba: rytuały i rytmy pitagorejskie w rozwoju cywilizacji, Kraków 2001.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia