nawozy

nawozy,

substancje pochodzenia mineralnego lub org., których użycie w uprawie roślin (nawożenie) ma na celu zwiększenie wysokości i jakości plonów dzięki dostarczeniu roślinom składników pokarmowych oraz polepszeniu właściwości fiz., fizykochemicznych, chem. i biol. gleb;

działanie nawozów może trwać w roku nawożenia lub w ciągu następnych kilku lat; nawozy zawierają składniki pokarmowe albo w formie przyswajalnej dla roślin bezpośrednio, albo po przemianach zachodzących w glebie; składniki pokarmowe przyswajalne dla roślin mogą w glebie ulegać przemianom, powodującym przejście w postać trudniej przyswajalną lub całkowicie nieprzyswajalną; nawozy dzieli się na rodzaje (miner., wapniowe i wapniowo-magnezowe, org. i niekonwencjonalne), grupy (wśród nawozów miner. są wyróżniane nawozy: azotowe, fosforowe, potasowe, magnezowe, siarkowe, mikroelementowe i wieloskładnikowe, wśród wapniowo-magnezowych — nawozy tlenkowe i nawozy węglanowe, wśród nawozów org. — nawozy pochodzenia zwierzęcego i roślinnego, natomiast wśród nawozów niekonwencjonalnych — nawozy pochodzenia komunalnego i przem.). Nawozy organiczne, na ogół o małej zawartości składników pokarmowych (niskoprocentowe), są wykorzystywane przez rośliny gł. w formie zmineralizowanej; większość z nich polepsza trwale strukturę gleby dzięki zawartości próchnicy i innych związków org.; największe znaczenie gosp. mają obornik, gnojówka i gnojowica. Nawozy mineralne są to nawozy wysokoprocentowe, zawierające proste związki chemiczne łatwo przyswajalne przez rośliny bezpośrednio lub po niewielkich przemianach w glebie; surowcami do produkcji nawozów miner. są kopaliny, rudy, odpady przemysłu hutn., a także odpady pochodzenia zwierzęcego; wśród nawozów miner. najważniejszymi są nawozy azotowe; dzielą się one na: nawozy saletrzane, amonowe, saletrzano-amonowe, amidowe, roztwory azotowe, nawozy azotowe o spowolnionym działaniu; wraz z intensyfikacją rolnictwa coraz więcej produkuje się nawozów wieloskładnikowych; zawartość pierwiastków będących składnikami pokarmowymi roślin przyjęto umownie wyrażać (w nawozach) w przeliczeniu na procentową zawartość azotu (%N), tlenku fosforu(V) (%P₂O₅), tlenku potasu (%K₂O), tlenku wapnia (%CaO), tlenku magnezu (%MgO), tlenku siarki(VI) (%SO₃). Stosowanie nawozów miner. oprócz korzyści powoduje także szkody w środowisku (m.in. zanieczyszczenie wód powierzchniowych i gruntowych, zakwaszenie, odkwaszenie lub zasolenie gleb).