koniugacja
 
Encyklopedia PWN
koniugacja
[łac.],
genet. jeden z kilku możliwych mechanizmów wymiany DNA między komórkami bakterii, opisany 1946 przez J. Lederberga;
podczas koniugacji materiał genetyczny jest przekazywany poprzez pile płciowe (fimbrie) z komórek-dawców F+ (zawierających plazmid F niosący grupę genów tra kodujących wytwarzanie pili) do komórek-biorców F (pozbawionych plazmidu F). Komórka typu F otrzymuje plazmid F oraz, z niewielką częstością, część chromosomu komórki F+, stając się komórką typu F+. Niektóre komórki zawierające plazmid F wbudowany w chromosom, określane mianem Hfr (ang. high frequency of recombination ‘wysoka częstość rekombinacji’), przekazują fragment chromosomu z bardzo wysoką częstością (chromosom pęka blisko miejsca wbudowania plazmidu i, w czasie koniugacji, jest przekazywany do komórki biorcy); komórki Hfr są podstawowym narzędziem do sporządzania map genetycznych bakterii — mapowania genów: znając miejsce integracji plazmidu F (różne dla różnych szczepów) oraz czas przekazywania chromosomu, można bardzo dokładnie określić odległość (wyrażaną w minutach) i wzajemne położenie genów; aby geny obecne we wprowadzonym odcinku chromosomu uległy ekspresji, fragment ten musi ulec integracji z chromosomem biorcy. Geny warunkujące zdolność do koniugacji są obecne w innych plazmidach, np. Ti lub Ri, stosowanych w genetyce jako wektory (wektory genetyczne) dla roślin, w plazmidach warunkujących zjadliwość bakterii oraz w plazmidach R (ang. resistance ‘oporność’) niosących geny warunkujące oporność na czynniki przeciwbakteryjne (koniugacja jest więc najczęstszą drogą rozprzestrzeniania oporności).
Janusz J. Stańczak
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia