ilościowa teoria pieniądza,
ekon. teoria głosząca neutralność pieniądza w stosunku do realnych zjawisk.
ilościowa teoria pieniądza
Encyklopedia PWN
Podkreśla ona związek między ilością pieniądza w obiegu a poziomem cen. Według ilościowej teorii pieniądza zmiany w podaży pieniądza w gospodarce powodują inflację (wzrost ilości pieniądza oznacza w następstwie wzrost cen) lub deflację (spadek ogólnego poziomu cen, proporcjonalny do spadku ilości pieniądza w obiegu), nie mając wpływu na zjawiska realne takie jak poziom dochodu narodowego, zatrudnienie itp.
Powstała u progu czasów nowożytnych pod wpływem doświadczenia, jakim był wzrost cen w Europie, wywołany napływem kruszców z Ameryki. Jej zwolennikami byli m.in.: B. Davanzati, D. Hume i D. Ricardo. U progu XX w. ilościowa teoria pieniądza została ujęta w tzw. równanie wymiany I. Fishera: PT = MV + M′V′, gdzie: M — ilość pieniądza gotówkowego w obiegu, V — szybkość obiegu pieniądza gotówkowego, M′ — ilość pieniądza bezgotówkowego, V′ — szybkość obiegu pieniądza bezgotówkowego, P — przeciętny poziom cen, T — ogólna liczba transakcji w obrocie towarowym.
A. Marshall sformułował inną od omawianej wyżej wersję „równania wymiany”, która sprowadza się do postaci równania popytu na pieniądz: M/P = kY, gdzie: M — ilość pieniądza w obiegu, P — poziom cen, Y — pieniężna wartość produktu narodowego brutto, k — współczynnik wyrażający, jaką część dochodu Y podmioty gospodarujące chcą przetrzymywać w postaci realnych zasobów pieniężnych.
Równanie Marshalla, zwane też „równaniem z Cambridge” lub „równaniem dochodowym” (w odróżnieniu od transakcyjnego), można sprowadzić do tradycyjnego równania, zakładając, że k jest odwrotnością prędkości obiegu pieniądza V.
Po wielkim kryzysie gospodarczym 1929–33 ekonomia keynesowska odrzuciła tezę o neutralności pieniądza i ostro krytykowała ilościową teorię pieniądza Powrót do niej dokonał się w latach 70. XX w. w postaci monetaryzmu, którego głównym teoretykiem jest M. Friedman.
Danuta Drabińska
