herezja
 
Encyklopedia PWN
herezja
[łac. haeresis < gr. haíresis ‘wybór’],
kacerstwo,
poglądy rel. uznane za sprzeczne z oficjalnie głoszoną przez Kościół doktryną (dogmatami).
W pierwszym okresie formowania się dogmatyki chrześc. (II–V w.) najważniejsze herezje dotyczyły zagadnień chrystolog. (arianizm, monofizytyzm), Trójcy Świętej (sabelianizm) oraz kwestii stosunku natury do łaski (pelagianizm). Druga fala herezji pojawiła się w okresie późnego średniowiecza i w początkach czasów nowoż.; inicjatorzy tych herezji nawiązywali do późnoantycznych idei rel.-filoz., jak gnostycyzm czy manicheizm (bogomilizm, katarzy), lub do Biblii, odrzucając naukę głoszoną przez Kościół katol. (husytyzm, protestantyzm). Ukształtowane pod wpływem tych herezji ruchy rel.-społ. prowadziły często do rewolucyjnych wystąpień plebejskich o charakterze antyfeudalnym i antyklerykalnym. Kościół przeciwdziałał herezji na różne sposoby: przez argumentację (np. wczesnochrześc. apologeci, polemiści antyreformacyjni w XVI w.), niszczenie ksiąg heretyckich, usuwanie ze stanowisk kośc., nakładanie anatemy, w niektórych przypadkach zbrojne krucjaty; w XIII–XVII w. gł. rolę w zwalczaniu herezji odgrywała inkwizycja.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Męczeństwo J. Husa, drzeworyt, XV w.fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia