chirurgia
 
Encyklopedia PWN
chirurgia
[łac. < gr. cheirourgía],
jeden z najstarszych działów medycyny, w którym zasadniczym sposobem leczenia jest zabieg operacyjny;
Początkowo chirurgia ograniczała się do zabiegów dokonywanych na powierzchni ciała, obecnie zabieg operacyjny może być wykonywany w obrębie niemal każdego narządu. W miarę postępu medycyny i doskonalenia techniki, z klasycznej chirurgii ogólnej wyodrębniły się: neurochirurgia, urologia, chirurgia plastyczna, ginekologia, ortopedia, laryngologia, torakochirurgia, a w ostatnich dziesięcioleciach chirurgia dziecięca, kardiochirurgia, chirurgia naczyń krwionośnych czy transplantologia. Rozwój chirurgii datuje się od najdawniejszych czasów: znane są czaszki z otworami trepanacyjnymi, pochodzące z epoki neolitu. Wysoki poziom miała chirurgia w staroż. Egipcie, chirurgia staroind., gr. (Hipokrates) i rzym. (Galen); za twórcę współczesnej chirurgiI uważa się fr. chirurga A. Paréego, który w XVI w. oprac. metody leczenia ran i opanowywania krwawienia. Dynamiczny rozwój chirurgii w XVIII w. wiąże się gł. z fr. szkołą chirurgiczną (utworzenie w Paryżu 1731 Król. Akad. Chirurgicznej); w 2. poł. XIX w. na zasadniczy postęp w rozwoju chirurgii wpłynęło zastosowanie aseptyki, wprowadzenie znieczulenia, opracowanie wielu nowych metod operacyjnych. Współczesna chirurgia opiera się na badaniach biochem., fizjopatologicznych, immunologicznych i doświadczalnych, a jej dynamiczny rozwój jest możliwy dzięki postępom w różnych dziedzinach nauki i techniki. Wprowadzenie nowoczesnych metod znieczulania, krążenia pozaustrojowego (sztuczne płuco-serce) pozwoliło na wykonywanie operacji na otwartym sercu i dużych naczyniach krwionośnych oraz na przeszczepianie tkanek i narządów.
W Polsce początek rozwoju chirurgii wiąże się z działalnością Komisji Edukacji Nar.; za ojca chirurgii polskiej uważa się R.J. Czerwiakowskiego, założyciela (1779) i kier. pol. katedry chirurgii i położnictwa (w Szkole Koronnej w Krakowie); w XIX w. działało wielu doskonałych chirurgów, którzy byli twórcami nowych metod operacyjnych i narzędzi (m.in. L. Bierkowski, L. Rydygier, J. Mikulicz-Radecki). Obecnie prace nauk.-badawcze są prowadzone gł. w klinikach chirurgicznych Akad. Med., instytutach nauk.-badawczych i placówkach PAN. Chirurdzy są zrzeszeni w Tow. Chirurgów Pol. (zał. 1922), które wydaje „Polski Przegląd Chirurgiczny”.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia